Οι πίνακες κατάταξης και η ευρωπαϊκή απάντηση

Αθανάσιος Κυριαζής
Καθηγητής, Ειδικός Γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας
Άρθρο του στην εφημερίδα "Το Βήμα" - 7/12/2008

Κάθε χρόνο βλέπουν το φως της δημοσιότητας διάφορες κατατάξεις των πανεπιστημίων.

Κάποιες αφορούν συγκεκριμένες χώρες, όπως η περίφημη κατάταξη του Carnegie που αφορά τα αμερικανικά ιδρύματα (Carnegie Classification, 2006). Περισσότερο γνωστές όμως είναι η παγκόσμια κατάταξη της Σανγκάης που αφορά τα 500 καλύτερα πανεπιστήμια και των «Times» που αφορά τα 200 καλύτερα παγκοσμίως καθώς και τα 200 καλύτερα στην Ευρώπη.

Και στις παγκόσμιες κατατάξεις αλλά και στην ευρωπαϊκή των «Times» τα αγγλοσαξονικά πανεπιστήμια φαίνεται να υπερτερούν. Αυτό έχει να κάνει, μεταξύ άλλων, και με την υιοθέτηση συγκεκριμένων κριτηρίων που τα ευνοούν. Η κατάταξη της Σανγκάης, για παράδειγμα, εξετάζει κυρίως το ερευνητικό έργο των πανεπιστημίων, δηλαδή πόσοι απόφοιτοι ή διδάσκοντες παίρνουν βραβείο Νομπέλ, τα ερευνητικά προγράμματα και τις δημοσιεύσεις των καθηγητών και του ερευνητικού προσωπικού, καθώς και τις αναφορές σε αυτές (citations). Η κατάταξη των «Times» λαμβάνει υπόψη, επιπλέον, τη γνώμη και αξιολόγηση των εργοδοτών και των φοιτητών.

Στην Ευρώπη υπάρχει μεγάλος προβληματισμός σχετικά με τους στόχους που εξυπηρετεί και τις εντυπώσεις που δημιουργεί μια τέτοιου είδους κατάταξη, ειδικά μετά την τεράστια επικοινωνιακή απήχηση που αυτή έχει. Αν υποθέσουμε ότι οι κατατάξεις αυτές εξυπηρετούν την κινητικότητα των διεθνών φοιτητών, τότε αυτοί μάλλον θα κατευθύνονται προς τις αγγλοσαξονικές χώρες.

Γι' αυτό και η Κίνα έχει θέσει ως στρατηγικό στόχο της εκατό πανεπιστήμια της να βρίσκονται ανάμεσα στα πεντακόσια καλύτερα ως το 2025.

Η Ευρώπη δεν θα μπορούσε να μην αντιδράσει σε όλα αυτά. Έτσι, ύστερα από πρωτοβουλία της γαλλικής Προεδρίας της ΕΕ και με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι ένα διεθνές συνέδριο για να καθοριστεί ένα ευρωπαϊκό μοντέλο χαρτογράφησης των ΑΕΙ που θα εξυπηρετεί την κινητικότητα των φοιτητών σύμφωνα με τις προτιμήσεις και τις προσωπικές τους ανάγκες.

Στην καρδιά του ευρωπαϊκού μοντέλου βρίσκεται η διασφάλιση της ποιότητας της ανώτατης εκπαίδευσης σύμφωνα με τα κοινά ευρωπαϊκά κριτήρια, όπως αυτά αποφασίστηκαν από τις 46 χώρες που συμμετέχουν στη διαδικασία της Μπολόνια. Η Ευρώπη έχει ανάγκη από μια χαρτογράφηση των ΑΕΙ που θα βασίζεται στην πραγματική απόδοση των πανεπιστημίων και όχι στη φήμη τους, καθώς και στην αξιολόγηση του εκπαιδευτικού - διδακτικού τους έργου που εμπλουτίζεται και από τα τελευταία επιτεύγματα της έρευνας.

Στην Ελλάδα γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια για την ανάπτυξη ενός ανοικτού, εξωστρεφούς και ποιοτικού πανεπιστημίου και ΤΕΙ. Εκτός από την αξιολόγηση των ΑΕΙ που βρίσκεται σε εξέλιξη, το νέο θεσμικό πλαίσιο για τις μεταπτυχιακές σπουδές δίνει την ευκαιρία στα ελληνικά ΑΕΙ να ωφεληθούν πολλαπλά από τις διεθνείς συνεργασίες και να γίνουν γνωστά στο εξωτερικό.