Τέρμα οι πολιτικές μπαρούφες

Κ. Παπανικολάου
Αρθρογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Απογευματινή" - 27/4/2010


Πολλά πράγματα με κρατούν σε μόνιμο άγχος, όπως και πάρα πολλούς άλλους Έλληνες αυτή την περίοδο. Όχι ο φόβος της πτώχευσης (ή στάσης πληρωμών επί το ευγενικότερον), που μόνο για την κυβερνητική προπαγάνδα δεν υπάρχει πλέον, ούτε οι μειώσεις του προσωπικού μου εισοδήματος. Κινδυνεύω από κατάθλιψη επειδή δεν αντέχω το καθημερινό και καταιγιστικό «δούλεμα». Αυτή την απαίσια πλύση εγκεφάλου στην οποία υποβάλλομαι μόλις τολμήσω να ανοίξω τηλεόραση, να κοιτάξω πρωτοσέλιδα ή να μπω σε «ενημερωτικά» blogs.

Και φοβάμαι περισσότερο από τους αισχρούς προπαγανδιστές, τους ανόητους συμπολίτες μου. Εκείνους που θέλουν να ελπίζουν ότι θα ξεπεράσουμε, έστω με δυσκολίες, τα προβλήματα και κάποτε θα φτάσουμε σε υγιή οικονομική ανάπτυξη.

Με ποιους πολιτικούς; Με εκείνους που ανοίγουν εθνικό κουμπαρά με τα 10 ευρώ του αθώου πιτσιρικά και μειώνουν τάχα το μισθό τους, κανονίζοντας να βγάζουν πολύ περισσότερα με την «έκτακτη» αποζημίωσή τους από τις επιτροπές της Βουλής, που συμμετέχουν επειδή αυτή είναι η δουλειά τους;

΄Η, με εκείνους που άνοιξαν εξεταστικές επιτροπές και δεν αξιοποίησαν την άμεση μαρτυρία ότι πριν από κάθε εκλογές περνούσαν οι εισπράκτορες των κομμάτων εξουσίας από τη Ζήμενς για να τα πιάσουν χοντρά;

Με ποιο μηχανισμό πληροφόρησης; Των χρυσοπληρωμένων παράσιτων της «Ενημέρωσης» και της «Ψυχαγωγίας» μέσα από λογαριασμούς κρατικού προϋπολογισμού και δήμων;

Με ποια γραφειοκρατία; Του «γρηγορόσημου» και της μίζας για κάθε τι που θέλει κρατική υπογραφή; ΄Η μήπως θα αλλάξουν νοοτροπία, φοβούμενοι… την κυβέρνηση, οι εφοριακοί, οι πολεοδόμοι, οι αστυνόμοι και κάθε άλλος που διαπλέκεται με πολίτες και έχει εθιστεί «να τα πιάνει»;

Με ποιο τραπεζικό σύστημα; Εκείνο που θεωρεί υπάλληλό του την πολιτική ηγεσία και που επιδοτείται με εκατομμύρια ευρώ, όταν έχει υπερκέρδη σε περίοδο κρίσης και η χώρα στραγγαλίζει το συνταξιούχο για να μαζέψει χρήμα;

Με ποιες επιχειρήσεις; Εκείνες που άνοιγαν με περισσή ευκολία λαδώνοντας για να κάνουν αρπαχτές και να μεταλλαχθούν σε χρηματιστηριακές φούσκες ή εκείνες που δεν άνοιξαν ποτέ επειδή τους ζητήθηκαν δυσθεώρητες μίζες; Όλα αυτά με έχουν κάνει να λιποθυμάω από αηδία και ταυτόχρονα να αισθάνομαι σαν την Πόντια πόρνη, όταν έμαθε ότι οι άλλες πληρωνόντουσαν.

Δεν ξέρω πια πώς να αντιδράσω. Γι’ αυτό αποφάσισα να ασχολούμαι με οτιδήποτε εκτός πολιτικής. Καλύτερα ιδιώτης (ηλίθιος δηλαδή) παρά αγχωμένη πόρνη που πρέπει να πληρώνει τις σχέσεις του νταβατζή της.

Διπλή υπηκοότητα

Λώρη Κέζα
Αρθρογράφος
Άρθρο της στην εφημερίδα "Το Βήμα" - 21/4/2010


Oργανώθηκε στους Χριστιανοδημοκράτες πριν από έξι χρόνια. Σήμερα είναι υπουργός της Κάτω Σαξονίας, με χαρτοφυλάκιο τις Κοινωνικές Υποθέσεις. Γρήγορη ανέλιξη, αν συνυπολογίσουμε ότι η Αϊγκιούλ Οκζάν είναι μετανάστις δεύτερης γενιάς.

Για πρώτη φορά άτομο τουρκικής καταγωγής ανεβαίνει τόσο ψηλά στην εκτελεστική εξουσία της Γερμανίας.

Καιρός ήταν. Εχει περάσει μισός αιώνας από τη μαζική μετανάστευση Τούρκων στη βιομηχανική χώρα της Ευρώπης και οι τουρκόφωνοι κάτοικοι υπολογίζονται σε μερικά εκατομμύρια (1,6 εκατομμύρια με τουρκική υπηκοότητα και άλλοι, ων ουκ έστιν αριθμός, με γερμανικά χαρτιά). Η Οκζάν, γεννημένη πριν από 38 χρόνια στο Ανόβερο, είναι τυπικό δείγμα ανθρώπου που κουβαλά δύο πολιτισμούς. Τουρκογερμανίδα, Γερμανοτουρκάλα- δεν έχει σημασία τι θα προτάξει. Σημασία έχει ότι πολίτες όπως η Αϊγκιούλ Οκζάν κουβαλούν μέσα τους δύο πολιτισμούς που στα μάτια ορισμένων είναι συγκρουόμενοι. Στην πραγματικότητα οι κουλτούρες είναι συμπληρωματικές και οι αμφιπολιτισμικοί πολύ πλούσιοι σε εμπειρίες- όχι επειδή δοκίμασαν πολλά μπαχαρικά και άκουσαν πολλές μουσικές. Ενα τουρκάκι μεγαλωμένο στη Γερμανία έχει μάθει να προσαρμόζει τη σκέψη του σε δύο διαφορετικά σύμπαντα.

Η Αϊγκιούλ Οκζάν είναι τυπική περίπτωση ανθρώπου που πέτυχε στα ξένα. Από γονείς χειρώνακτες (ήταν ράφτες), σπούδασε Νομικά, εργάστηκε στις τηλεπικοινωνίες, παντρεύτηκε γιατρό και δημιούργησε έναν φορέα που βοηθούσε τους νεαρούς μετανάστες να ξεκινήσουν τη δική τους επιχείρηση στη Γερμανία.

Η ίδια λέει ότι σκέφτεται περισσότερο σαν Γερμανίδα, όμως στο παιδί της δίνει δίγλωσση ανατροφή. Ακριβώς όπως οι Ελληνες της Αμερικής έδιναν και δίνουν στα παιδιά τους τη δυνατότητα να συνδεθούν με τις ρίζες τους και τον τόπο καταγωγής τους. Για να έλθουμε όμως στα καθ΄ ημάς- γιατί η Οκζάν δεν είναι ένα ξωτικό της Ευρώπης-, ακριβώς την ίδια ανατροφή δίνουν στα παιδιά τους οι μετανάστες που ζουν στην Ελλάδα.

Μιλούν τη μητρική γλώσσα στο σπίτι και την ελληνική στις συναλλαγές τους.

Χαίρονται να σηκώνουν τη σημαία στις παρελάσεις αλλά πανηγυρίζουν όταν η εθνική τους ομάδα κερδίζει ένα μετάλλιο. Οι αλλοδαποί που μεγαλώνουν εδώ δεν είναι ή το ένα ή το άλλο μέρος, δεν γίνεται να επιλέξουν εθνικότητα. Είναι «δύο σε ένα» και μόνο έτσι μπορούν να ενσωματωθούν. Η δυναμική των πραγμάτων οδηγεί σε κάτι αναπόφευκτο: τα επόμενα χρόνια θα εκλεγούν βουλευτές αλβανικής καταγωγής και συν τω χρόνω θα καταλάβουν κάποιες από τις θέσεις ευθύνης σε επόμενη διακυβέρνηση. Το μόνο που θα προϊδεάζει για το μακρινό παρελθόν τους θα είναι το όνομά τους.

O χριστιανοδημοκράτης πρωθυπουργός Κρίστιαν Βουλφ είπε ότι η επιλογή της Οκζάν θα είναι ένα καλό μήνυμα προς τους νέους που προέρχονται από περιβάλλον μεταναστών. Από την πλευρά της, η Οκζάν εξήγησε τους λόγους για τους οποίους επέλεξε το συγκεκριμένο κόμμα - πιθανότατα κάποιοι παραξενεύτηκαν που μια πιστή μουσουλμάνα βρήκε στέγη στους Χριστιανοδημοκράτες, που πρόβαλαν συντηρητικές απόψεις για την ένταξη των ξένων. Η νέα υπουργός εξήγησε ότι την προσείλκυσαν οι αρχές για την οικογένεια και η αγάπη του πλησίον, τον οποίο υπερασπίζεται. Εχει επίγνωση, είπε, ότι θα λειτουργήσει ως πρότυπο. Εβαλε ως πρώτο στόχο στα νέα της καθήκοντα την ενθάρρυνση της εκπαίδευσης στα παιδιά των μεταναστών. Η Γερμανία βρίσκεται ένα στάδιο πιο μπροστά από την Ελλάδα. Είχε τον χρόνο να δει την ανάπτυξη να βασίζεται στους ξένους, είχε τον χρόνο να επωάσει και αβγά ερπετών, είχε τον χρόνο να δει την ενδιαφέρουσα πολυχρωμία και να δει να γεννιέται η τρίτη γενιά μεταναστών. Οι Τούρκοι αποτελούν το 25% των ξένων που ζουν εκεί, είναι μια πραγματικότητα. Η Αϊγκιούλ Οκζάν αναλαμβάνει εξισορροπιστικό ρόλο, λειτουργεί ως σύνδεσμος με την εθνοτική μειονότητα.

Το ζητούμενο, για την ίδια και τους έχοντες κοινή καταγωγή, είναι να έχουν μια καλύτερη ζωή χωρίς να αρνηθούν τη γη των πατέρων τους.

Η δίψα της κοινωνίας

Αλέξης Παπαχελάς
Δημοσιογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Καθημερινή" - 21/4/2010

Ενα μεγάλο κομμάτι του πολιτικού μας κόσμου, στην κυβέρνηση και την αντιπολίτευση, περιμένει με αγωνία να ανοίξει μια από τις επόμενες ημέρες ένα e-mail που θα γράφει: «Συγχαρητήρια, κερδίσατε ένα δωρεάν μηχανισμό διάσωσης, θα δανεισθείτε με 3,75% για τη δεκαετία, θα σας σβήσουμε και ένα κομμάτι του χρέους και μπορείτε να συνεχίσετε να κυβερνάτε τη χώρα όπως τα τελευταία χρόνια». Ακόμη και αν πάρουν ένα τέτοιο ή παρόμοιο e-mail ελπίζω να αντιληφθούν ότι πρόκειται για spam, δηλαδή για ένα ακόμη «σκουπίδι» γραμμένο από απατεώνες. Πολύ θα θέλαμε όλοι να είναι αληθινά τα e-mails για τον «πρώην υπουργό Οικονομικών της Γκάνας που έχει αφήσει 2 δισ. δολάρια για ξέπλυμα», αλλά πού τέτοια τύχη... Και οι πολιτικοί μας θα ήθελαν να βρεθεί η μαγική λύση για τα προβλήματά μας, αλλά δεν υπάρχει.

Ο κόσμος αρχίζει να το καταλαβαίνει αυτό, με μεγάλη καθυστέρηση είναι η αλήθεια. Και τώρα έχει θυμώσει πολύ με τους πολιτικούς. Προσωπικά μού έκανε τεράστια εντύπωση το μεγάλο ενδιαφέρον για το τι θα έλεγε και πώς θα κινηθεί στο μέλλον ο Ανδρέας Βγενόπουλος, με αφορμή την προχθεσινή του τηλεοπτική συνέντευξη. Δεν έχω ιδέα αν ο κ. Βγενόπουλος θα ήθελε να μπλέξει κάποτε στην πολιτική ή όχι και δεν είναι το πρόσωπο που ενδιαφέρει τόσο, όσο το φαινόμενο. Οταν συναντάς εντελώς άσχετους ανθρώπους που περιμένουν με αγωνία μια συνέντευξη και όταν ακόμη ακούς από τα πιο έμπειρα πολιτικά μυαλά της χώρας πως «τετέλεσται το πολιτικό σύστημα όπως το ξέραμε», τότε πρέπει να είσαι πολύ αφελής για να μην καταλάβεις ότι κάτι σοβαρό συμβαίνει. Ο κόσμος διψάει για δημόσια πρόσωπα που τα λένε «χύμα», που μοιάζουν έτοιμα να σπάσουν αυγά και έχουν μια πλατφόρμα πολιτικής κάθαρσης.

Οι κ. Παπανδρέου και Σαμαράς έχουν ο καθένας από μια τελευταία ευκαιρία να σώσουν την παρτίδα. Ο μεν κ. Παπανδρέου αν υπερβεί εαυτόν και ΠΑΣΟΚ και τα αλλάξει όλα, ο δε κ. Σαμαράς αν σταματήσει να μοιάζει με τον ηγέτη της περεστρόικα της Ν.Δ. περιβαλλόμενος από όλους τους Σουσλώφ του παρελθόντος. Και οι δύο πρέπει να καταλάβουν ότι έχουν πολύ λίγο χρόνο στη διάθεσή τους. Ο θυμός της μεσαίας τάξης είναι σήμερα βουβός, αλλά το φθινόπωρο θα γίνει οξύς και κανείς δεν ξέρει πώς θα εκδηλωθεί.

Κάποιοι έμπειροι πιστεύουν ότι τον επόμενο χειμώνα θα είναι λίγοι οι ενεργοί πολιτικοί που θα μπορούν να κυκλοφορούν στον δρόμο χωρίς τον κίνδυνο του προπηλακισμού.

Κανείς δεν ισχυρίζεται πως αυτά τα φαινόμενα είναι απαραίτητα υγιή και θα πρέπει να ξεχωρίσουμε το σιτάρι από την ήρα.

Υπάρχουν πολιτικοί που δουλεύουν σκληρά, δεν κλέβουν, είναι αποτελεσματικοί και νοιάζονται πραγματικά για τον τόπο. Δεν είναι πολλοί, αλλά υπάρχουν. Το ερώτημα είναι το αν αποτελούν κρίσιμη και ικανή μάζα που θα βγάλει πέρα το σισύφειο έργο των επόμενων τριών ετών ή αν θα τους πάρουν σβάρνα οι εξελίξεις.

Με άλλα λόγια, ο κ. Βγενόπουλος μπορεί να κάνει ή να μην κάνει για το αφόρητο καμίνι της ελληνικής πολιτικής ζωής, μπορεί να πείθει ή να ακούγεται μονοδιάστατος και απλοϊκός, αλλά αυτό που έχει σημασία είναι η δίψα της κοινωνίας για νέα πρόσωπα που είναι ή δείχνουν ότι είναι έτοιμα να τα βάλουν με το υπάρχον σύστημα και να εκφράσουν έναν μη ξύλινο κομματικό λόγο.

Τρεις συμβουλές στους νέους

Θανάσης Γιαλκέτσης
Αρθρογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Ελευθεροτυπία" - 18/4/2010


Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα ομιλίας που εκφώνησε ο μεγάλος κριτικός Τζορτζ Στάινερ, σε εκδήλωση που έγινε προς τιμήν του σε πανεπιστήμιο της Ρώμης.

Τι μπορούμε να πούμε σήμερα στους φοιτητές μας, στους νέους μας; Οι καλές συμβουλές είναι αυθαίρετες, οι κακές συμβουλές είναι οι πιο σημαντικές. Ποιες είναι λοιπόν οι κακές συμβουλές που μπορούμε να δώσουμε;

Πρώτη συμβουλή: μη διαπραγματεύεστε τα πάθη σας. Υπάρχουν άντρες και γυναίκες που λένε: «Θέλω να αφιερώσω τη ζωή μου σε μια μελέτη πάρα πολύ εξειδικευμένη, ακατανόητη από τους περισσότερους, χωρίς καμία πραγματιστική ή πρακτική ωφελιμότητα», για παράδειγμα στη μελέτη ενός χειρογράφου του δέκατου αιώνα ή στην κινεζική κεραμική της δυναστείας Σουνγκ. Ο κόσμος είναι γεμάτος εξαθλίωση και πείνα, ανάγες και φρίκη, και σίγουρα μια τέτοια πρόθεση μπορεί να φανεί αστήρικτη τόσο από κοινωνική όσο και από οικονομική και πολιτική άποψη. Ωστόσο, εγώ λέω: Δεν μπορούμε να διαπραγματευόμαστε ένα πάθος. Γιατί, αν αρχίσουμε να διαπραγματευόμαστε, χανόμαστε μέσα στον συμβιβασμό, καταλήγουμε στην επαιτεία. Το να έχει κανείς μια κλίση, ένα πάθος, είναι μια ευτυχία επικίνδυνη αλλά απέραντη. Είναι η πιο μεγάλη τύχη που μπορεί να έχει στον κόσμο. Ο μεγάλος καλλιτέχνης, ο μεγάλος αθλητής, ακόμα και εμείς που δεν είμαστε καλλιτέχνες, γνωρίζουμε αυτή τη δίψα για το απόλυτο, τη δίψα που μας κατατρώει. Γι' αυτό η πρώτη συμβουλή είναι: Ζήστε τα πάθη σας.

Δεύτερη συμβουλή: Να έχετε επίγνωση της πολιτικής και κοινωνικής αδυναμίας αυτού του πάθους. Ακόμα δεν έχουμε κατανοήσει το γιατί η Ευρώπη, η δική μας Ευρώπη, υπήρξε η εστία της τελευταίας βαρβαρότητας. Τα στρατόπεδα του θανάτου δεν είναι στην έρημο της Γκόμπι, είναι στην Ευρώπη, είναι στη χώρα του Γκέτε, του Καντ και του Μπετόβεν και της πιο υψηλής ηθικής σκέψης που υπάρχει και που είναι ακριβώς εκείνη του Καντ. Εμείς δεν κατανοούμε ποιο ήταν το αληθινό διακύβευμα αυτής της καταστροφής. Οι λαοί δεν μας προστάτεψαν. Αντίθετα, μερικές φορές συμμάχησαν με τη βαρβαρότητα. Υπάρχει μια υψηλή κουλτούρα ακόμα και του απάνθρωπου. Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, ο οποίος υπήρξε θύμα της απανθρωπιάς, έχει πει: «Κάθε μεγάλο μνημείο μιας κουλτούρας έχει μια πρόθεση βαρβαρότητας». Είναι τρομερό και ελπίζω να μην έχει δίκιο. Αλλά, όταν σηκωνόμαστε το πρωί για να ασκήσουμε το επάγγελμα του καθηγητή, οφείλουμε να θέτουμε ένα ερώτημα που μπορεί να φανεί αφελές: γιατί δεν υπερασπιστήκαμε καλύτερα τις ανθρώπινες αξίες;

Δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα. Κανείς μας δεν γνωρίζει τη συνταγή για να διδάσκει, για να διδάσκει καλά. Είναι πιθανό ακόμα και η αγάπη για την ποίηση να έχει κάτι το απάνθρωπο, ακόμα και στο κέντρο αυτού του πάθους; Χρειάζεται να βρούμε μιαν απάντηση για τους νέους, έναν δρόμο για τους νέους. Οι νέοι θέλουν να γνωρίζουν αυτό που κάναμε όταν ήταν μεσάνυχτα στην Ευρώπη, όταν τα μεσάνυχτα έφτασαν στη ζωή της Ευρώπης. Οφείλουμε να προσπαθήσουμε να δώσουμε μιαν απάντηση σε αυτό το ερώτημα.

Η τρίτη κακή συμβουλή είναι πολύ πιο ελαφριά: να μαθαίνετε από μνήμης, να απομνημονεύετε, μέρα και νύχτα, όχι με τον νου αλλά με την καρδιά, par coeur, όπως λένε τόσο στα γαλλικά όσο και στα αγγλικά και στα γερμανικά. Να μαθαίνετε με την καρδιά είναι θεμελιώδες, επειδή έτσι θα είστε πλούσιοι. Θα είστε σαν ένα καράβι γεμάτο θησαυρούς. Κανείς δεν θα μπορεί να σας αφαιρέσει αυτό που θα έχετε απομνημονεύσει, κανείς. Η μεγάλη ρωσική κουλτούρα επιβίωσε με τη μνήμη. Υπήρχε, στην εποχή του Μπρέζνιεφ (δεν ήταν όπως η εποχή του Στάλιν, αλλά ήταν το ίδιο άσχημη), μια νεαρή καθηγήτρια αγγλικής ρομαντικής λογοτεχνίας σε ένα επαρχιακό πανεπιστήμιο του Καζακστάν, η οποία φυλακίστηκε για το τίποτα, εξαιτίας μιας καταγγελίας, μιας εντελώς ψευδούς κατάδοσης.

Αυτή η γυναίκα φυλακίστηκε σε ένα κελί χωρίς φως, χωρίς χαρτί, χωρίς μολύβι, χωρίς τίποτα, για τρία χρόνια. Γνώριζε όμως από μνήμης τον «Δον Ζουάν» του Μπάιρον. Στη Ρωσία ο «Δον Ζουάν» έχει μια θέση πολύ πιο σημαντική από όσο στην Αγγλία, είναι σχεδόν σαν εθνικό ρωσικό ποίημα, σαν ένας άλλος Πούσκιν. Ε, λοιπόν, αυτή η νεαρή γυναίκα το γνώριζε από μνήμης. Νομίζω ότι αποτελείται από 40.000 στίχους. Αυτή το μετέφρασε απο μνήμης, μέσα στο σκοτάδι. Τυφλώθηκε και, όταν την απελευθέρωσαν, υπαγόρευσε την πλήρη μετάφρασή της και τώρα είναι ένα αριστούργημα στη Ρωσία. Αυτή η ανθρώπινη ύπαρξη είναι πιο ισχυρή από όλα τα έθνη και από όλα τα κράτη του κόσμου.

Εναντίον μιας τέτοιας ύπαρξης, ούτε ο φασισμός, ούτε ο σταλινισμός, ούτε η ωμή εμπορευματοποίηση ενός καπιταλισμού που βρίσκεται σε αγωνία μπορούν να κάνουν τίποτα. Είναι η παντοδυναμία της ελπίδας και η παντοδυναμία της ανθρώπινης ψυχής, ενώ γύρω μας η σχολική και η πανεπιστημιακή εκπαίδευση έχουν γίνει οργανωμένη αμνησία. Κανείς δεν θυμάται πλέον καμία χρονολογία, κανένα έργο, κανένα όνομα, κανένα χωρίο της Βίβλου, ούτε και μεταξύ των καλύτερων φοιτητών μου του Κέμπριτζ ή του Χάρβαρντ. Εχω την πεποπίθηση ότι η λήθη των γραμμάτων, των επιστημών του ανθρώπου, το να ξεχνάμε, ισοδυναμεί με αυτοκτονία. Δημιουργούμε γενεές κενές, στις οποίες μπορούν να μπουν τα πάντα, το κιτς, η βαρβαρότητα, η αδιαφορία, ακριβώς επειδή αυτές είναι κενές (...).

Εξωστρέφεια δίχως στρατηγική

Γιώργος Κουβαράς
Αρθρογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Ελεύθερος Τύπος" - 8/4/2010


Η εξωστρέφεια που χαρακτηρίζει το τελευταίο διάστημα την πολιτική της Ελλάδος, συνέπεια της «περιορισμένης εθνικής μας κυριαρχίας» -για να χρησιμοποιήσουμε μια έκφραση του πρωθυπουργού-, συνδυάζεται περιέργως με μια πρωτόγνωρη σύγχυση στις διεθνείς σχέσεις της χώρας μας που μοιάζουν μετέωρες, ενώ μια κρίση στρατηγικής χαρακτηρίζει τα περισσότερα μέτωπα της εξωτερικής μας πολιτικής.

Η ΠΡΩΤΗ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΚΡΙΣΗ είναι αυτή που περνάμε στις σχέσεις μας με τους Ευρωπαίους εταίρους μας. Με αφορμή το τεράστιο δημοσιονομικό μας πρόβλημα και το υπέρογκο χρέος, βρισκόμαστε πλέον σε τροχιά ανοιχτής σύγκρουσης με τη Γερμανία, την ισχυρότερη δύναμη της Ε.Ε., αλλά και με το στενό πυρήνα της ευρωζώνης, που δεν βλέπει με καλό μάτι την εμπλοκή του ΔΝΤ στα ευρωπαϊκά πράγματα, η οποία ξεκίνησε με πρωτοβουλία της κυβέρνησης Παπανδρέου. Ο «αντι-γερμανισμός» που αρχίζει να κυριαρχεί στην ελληνική κοινή γνώμη, παίρνοντας τη θέση του «αντι-αμερικανισμού», είναι η νέα τάση που φαίνεται πως θα σφραγίσει την περίοδο της οικονομικής κρίσης στη χώρα μας. Με άλλα λόγια, θα είμαστε ο αδύναμος κρίκος μιας συμμαχίας για της οποίας τον ισχυρό κρίκο θα τρέφουμε εχθρικά αισθήματα. Ακρως αισιόδοξη και δημιουργική προοπτική...

ΚΑΙ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΜΕΤΩΠΑ, όμως, των διεθνών μας σχέσεων τα πράγματα δεν είναι ευοίωνα. Τα ανοίγματα στις αναδυόμενες αγορές (Κίνα, Ινδία) ξεκινούν χωρίς στρατηγική και μένουν ανολοκλήρωτα, οι αραβικές επενδύσεις διαφημίζονται υπερβολικά, χωρίς πάντοτε να έχουν αντίκρισμα. Οι ΗΠΑ παραμένουν στρατηγικός εταίρος και η παρουσία του Ομπάμα κάνει την υπερδύναμη κάπως πιο συμπαθή στην ελληνική κοινή γνώμη, σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν, τίποτα όμως δεν δείχνει να βελτιώνεται σε σχέση με την προσέλκυση αμερικανικών επενδύσεων που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την ελληνική οικονομία. Με τη Ρωσία, μετά την εντυπωσιακή βελτίωση που είδαμε τα τελευταία χρόνια με τη διπλωματία των αγωγών, έχουμε περάσει σε μια περίοδο αμοιβαίων επιφυλάξεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι την ώρα που η Τουρκία με διαδικασίες- εξπρές απλοποιεί τη διαδικασία της βίζας, με αποτέλεσμα να δέχεται 2,5 εκατ. Ρώσους τουρίστες το χρόνο, εμείς ακόμη... το σκεφτόμαστε!

ΑΝ ΔΕΝ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΜΕ εθνική στρατηγική και μείνουμε στα επικοινωνιακά παιχνίδια, με τον Ομπάμα να εξάρει το ελληνικό «φιλότιμο» και τον Ολι Ρεν να μας εύχεται «καλό κουράγιο», σε λίγο καιρό θα ψάχνουμε να βρούμε συμμάχους και δεν θα απαντάει κανείς...

Η κατάντια του τουρισμού

Σταύρος Τζίμας
Αρθρογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Καθημερινή" - 9/4/2010

Μια οικογένεια γνωστών θέλησε να περάσει τις ημέρες του Πάσχα σε χωριό της ορεινής Δυτικής Μακεδονίας και, όπως γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις, έψαξε νωρίς για χώρο διαμονής. Τηλεφώνησε σε ένα από τα αγροτουριστικά καταλύματα και ζήτησε ένα δίκλινο δωμάτιο. Οταν άκουσε την τιμή, πάγωσε: 250 ευρώ τη βραδιά με πρωινό και 30 ευρώ το άτομο επιπλέον για το «πασχαλινό ρεβεγιόν».

Εψαξε για κάτι φθηνότερο και τελικά βρήκε, σε έναν ξενώνα, δωμάτιο με δύο κρεβάτια με 120 ευρώ τη βραδιά συν –αυτό ήταν προαιρετικό στην τιμή, 30 ευρώ και εκεί– ένα επιπλέον ποσό για το ρεβεγιόν. Οι άνθρωποι, θέλοντας να περικόψουν τα έξοδα, δήλωσαν πως δεν επιθυμούν συμμετοχή στο πασχαλινό τραπέζι, προτιμώντας να γλεντήσουν σε κάποια από τις ταβέρνες του χωριού, με τις φημισμένες σούβλες.

Ο ξενοδόχος, όμως, τους ενημέρωσε ότι ανήμερα το Πάσχα οι ταβέρνες παραμένουν κλειστές και –προκειμένου να τηρήσουν το έθιμο– συμφώνησαν να πληρώσουν το εξηντάρι, 30 για τον κάθε έναν δηλαδή, και να «κάνουν Χριστός Ανέστη» στο ξενοδοχείο.

Για να μη μείνουν νηστικοί, συμμετείχαν σε ένα μάλλον σαρακοστιανό, παρά πασχαλινό, τραπέζι και, όταν αργότερα κατέβηκαν για μια βόλτα στο χωριό, με έκπληξη διαπίστωσαν ότι οι ταβέρνες, όχι μόνον ήταν ανοιχτές, αλλά και γεμάτες κόσμο που απολάμβανε αρνιά και παραδοσιακά κοντοσούβλια.

«Αλίμονο, γιατί να είμαστε κλειστά; Εμείς τέτοιες μέρες περιμένουμε για να δουλέψουμε», ήταν η απάντηση ενός ταβερνιάρη, στον οποίο εξομολογήθηκαν το πάθημά τους. Ο πονηρός ξενοδόχος έκρυψε από τους πελάτες του την εκτός ξενώνα (του) επιλογή του πασχαλινού τραπεζιού, για να κερδίσει εξήντα ευρώ και πράγματι τους τα πήρε.

Τέτοιες ή παρόμοιες ιστορίες έχουν να διηγηθούν πολλοί απ’ όσους κατέφυγαν τις μέρες του Πάσχα σε ξενοδοχεία και αγροτουριστικά καταλύματα για να περάσουν τις γιορτές. Οι καπάτσοι του τουρισμού έδρασαν γδέρνοντας και εξαπατώντας τον κόσμο, πιστοί στη λογική της αρπαχτής. Δυστυχώς, δεν πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά, αλλά για μια νοοτροπία ευρέως διαδεδομένη στον τουρισμό μας, η οποία υπονομεύει τη μεγαλύτερη βιομηχανία της χώρας.

Σε ένα παλαιότερο σχόλιο της στήλης για το τι συμβαίνει τα καλοκαίρια στα νησιά με τους αετονύχηδες, ένας Ελληνας υψηλόβαθμος αξιωματούχος στον Οργανισμό Τουρισμού της Ελβετίας μου περιέγραψε, μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος, απίστευτες μαρτυρίες Ελβετών τουριστών, όπως τις κατέθεσαν, επιστρέφοντας στην πατρίδα τους. Το φαινόμενο βέβαια της χαμηλής ποιότητας παροχής υπηρεσιών δεν έιναι καινούργιο ούτε απότοκο της σημερινής οικονομικής κρίσης. Είναι απορίας άξιο, όμως, πώς δεν αντιλαμβάνονται όσοι ζουν από τον τουρισμό ότι με τέτοιες συμπεριφορές το μόνο που πετυχαίνουν είναι να πριονίζουν το κλαδί στο οποίο κάθονται.

Πράσινο στένεμα

Λώρη Κέζα
Αρθρογράφος
Άρθρο της στην εφημερίδα "Το Βήμα" - 9/4/2010


Δεν ξέρουμε τι δέντρα θα φυτέψει η κυρία Τίνα Μπιρμπίλη στο Φαληρικό Δέλτα, είμαστε βέβαιοι όμως ότι πολύς κόσμος ψάχνει για δέντρα που καρποφορούν χαρτονομίσματα. Μόνον από μια τέτοια βλάστηση, οικολογικής φαντασίας, μπορούν να ευρεθούν τα χρήματα για να καταβληθούν τα πράσινα πρόστιμα των ημιυπαίθριων. Η αξία του χρήματος δεν φαίνεται μέσα από πινακάκια, οπότε κάποιος θα πρέπει να το πει στην υπουργό Περιβάλλοντος: στη μέση οικογένεια η οποία έχει κλείσει τον ημιυπαίθριο για να φτιάξει υπνοδωμάτιο των παιδιών, δεν περισσεύουν τα τρία χιλιάρικα που ρεφάρουν την παρανομία.

Κάποιος θα πρέπει να το πει στην κυβέρνηση ότι η μεσαία τάξη δεν μπορεί επί του παρόντος να είναι συνεπής στα πράσινα πρόστιμα χωρίς να βογκήξει. Το εισπρακτικό μέτρο, που αφορά περί το 1 εκατ. ιδιοκτήτες ακινήτων, αφαιρεί από τις οικογένειες χρήματα που προορίζονταν για βασικές ανάγκες.

Ασφαλώς και υπάρχουν ράμματα για τη γούνα όλων των ιδιοκτητών που συναίνεσαν στην αυθαιρεσία. Δεν τους τούμπαρε κανένας εργολάβος ούτε δέχτηκαν πίεση προκειμένου να αγοράσουν διαμέρισμα με ψευδομπάλκονο, σχεδιασμένο με την προοπτική να κλείσει. Αγόρασαν σπίτια με πλήρη επίγνωση ότι πληρώνουν ας πούμε 100 τ.μ. για να διαβιούν σε 120 τ.μ. Λιγότερη φόρο, λιγότερα συμβολαιογραφικά ήταν η επιβράβευση για τη στρατηγική αγοράς «στη ζούλα». Ολο αυτό με μια αίσθηση πονηριάς, ότι τάχα μου κοροϊδεύουν το κράτος. Είναι λοιπόν όλοι τους μπαγαπόντηδες ή μήπως δεν είχαν και πολλές επιλογές; Ας υποθέσουμε ότι μια οικογένεια έψαχνε για σπίτι νεόκτιστο ή δεκαετίας. Υπάρχει οικοδομή που να μην έχει ανορθώσει τούβλα εκεί όπου προβλέπεται ο ημιυπαίθριος; Το κακό ξεκινούσε με τους κατασκευαστές που εκτελούσαν το έργο, τους αρχιτέκτονες που έκαναν ακροβατικά επί χάρτου, τους συμβολαιογράφους που αποδέχονταν τις μεταβιβάσεις, την Πολεοδομία που θαύμαζε την κατάσταση. Ο υποψήφιος αγοραστής βρισκόταν μπροστά σε ένα καθεστώς τόσο καλά εδραιωμένο που έμοιαζε ακλόνητο.

Ας αφήσουμε όμως το ηθικό κομμάτι για να αντιμετωπίσουμε τη ρύθμιση πρακτικά. Ενας δημόσιος υπάλληλος θα μπορούσε να περιμένει τα Χριστούγεννα για να προχωρήσει στην τακτοποίηση (θα υπάρξει περιθώριο οκτώ μηνών για τις δηλώσεις μετανοίας). Θα μπορούσε να δώσει το δώρο εορτών αν αυτό υπήρχε. Η κυβέρνηση όμως αντιμετωπίζει κάθε μέτρο ανεξάρτητα από τις υπόλοιπες παραμέτρους.

Εντούτοις υπάρχει η συνολική πραγματικότητα.

Ενα ζεύγος δημοσίων υπαλλήλων που βλέπει τον 14ο μισθό να κόβεται, ένας εργένης της μεσαίας τάξης που φορτώνεται τα κρατικά χρέη μέσω της φορολόγησης των ποτών, των τσιγάρων, της βενζίνης, ένας συνταξιούχος που καλείται να πληρώσει τμήμα της φαρμακευτικής περίθαλψης, δεν έχουν τρία χιλιάρικα περίσσευμα. Απλώς δεν έχουν. Τρία χιλιάρικα ισοδυναμούν με δύο ή τρεις μισθούς για την πλειονότητα των Ελλήνων. Ακόμη κι αν θελήσουν να μπουν στο καθεστώς ασφάλειας ώστε να μην γκρεμιστεί ο ημιυπαίθριος τα επόμενα 40 χρόνια, δεν ημπορούν, δεν δύνανται. Παρεκτός αν οι τράπεζες εκδώσουν ημιυπαιθροδάνεια.

Η κυρία Μπιρμπίλη δεν απαιτεί την καταβολή του προστίμου ντούκου.

Αφήνει ένα περιθώριο για έξι άτοκες δόσεις. Και πάλι όμως η κατάσταση δεν σώζεται αφού το ποσό θα πρέπει να αφαιρεθεί από πενιχρά ετήσια εισοδήματα. Μήπως θα έπρεπε η ρύθμιση να έχει και έναν κοινωνικό χαρακτήρα;

Αν δηλαδή κάποιος δεν έχτισε στα βότσαλα της ακρογιαλιάς, αν δεν μπάζωσε το δάσος και η παρανομία είναι μόνον ο ημιυπαίθριος, δηλαδή το μπαλκόνι που έκλεισε για να γίνει έξτρα δωμάτιο, τότε θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλα δεδομένα. Επίσης να υπάρξουν και άλλες λύσεις, πέραν της καταβολής ενός ποσού που δεν εξοικονομείται σε συνθήκες κρίσης. Ας καταβληθεί το πρόστιμο σιγά σιγά σε βάθος σαρακονταετίας. Ας δοθεί η εναλλακτική επιλογή της εθελοντικής εργασίας. Οσοι αδυνατούν να πληρώσουν το πρόστιμο να πάνε να φυτέψουν δέντρα στα καινούργια πάρκα. Να ανταλλάξουν τα παράνομα τετραγωνικά μέτρα με πράσινες εργατοώρες. Ιδέες υπάρχουν, λεφτά δεν υπάρχουν.

Η επανάληψη της ιστορίας με πολιτικό ευτελισμό.

Κ. Παπανικολάου
Αρθρογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Απογευματινή" - 7/4/2010


Μετά από 117 χρόνια ένας πρωθυπουργός που ξεκίνησε από την οδό Χαριλάου Τρικούπη πλησιάζει να κάνει αυτό που έκανε το 1893 ο ίδιος ο Χαρίλαος Τρικούπης, όταν ως πρωθυπουργός είπε (;) στη Βουλή το περίφημο: «Δυστυχώς, επτωχεύσαμεν».

Και η Ιστορία δεν είναι ένα Έπος -όπως πολλοί νομίζουν- αλλά «μια συρραφή από ανέκδοτα», όπως διαπίστωσε ο μεγάλος πολιτικός στοχαστής Αρθουρ Κέστλερ.

Υπάρχει μια σωρεία ομοιοτήτων που εξηγεί γιατί ο Γ. Α. Παπανδρέου, φερόμενος όπως ο προ 117 ετών προκάτοχός του, δηλώνει «Κοντεύουμε να πτωχεύσουμε». Αλλά ταυτόχρονα ερμηνεύει γιατί κάνει σωρεία γκαφών και αστοχιών με τη διπλωματία των τρικ και την αναβλητικότητα των μοιραίων αποφάσεων, που νομοτελειακά τον οδηγούν ή στην παραίτηση ή στην επανάληψη και επισήμως του «επτωχεύσαμεν». Προφανώς του έχει γίνει εφιάλτης αυτή η προοπτική. Και οι εφιάλτες ποτέ δεν επιτρέπουν ψυχραιμία και ώριμες αποφάσεις. Η δικηγόρος και ιστορικός της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας Λύντια Τρίχα, στο βιβλίο της «Χαρίλαος Τρικούπης – Μια βιογραφική περιήγηση», αναφέρει πολλά στοιχεία που πρέπει να ξέρουμε για να κατανοήσουμε τη λογική των επαναλήψεών τους.

«Άνθρωποι μηδέποτε ελθόντες εις την Βουλήν, χθες συνωθούντο εκεί» σημείωνε την επόμενη ημέρα του «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» η αντιπολιτευόμενη εφημερίδα «Παλιγγενεσία».

«Ευθύς μετά την επικύρωσιν των πρακτικών ήλθεν εις το βήμα ο Πρωθυπουργός κρατών χαρτίον λευκόν. Αφού εισαγωγικώς αναμάσησε τα περί αρωγής της ξένης πίστεως και ενίσχυσιν των εγχωρίων Τραπεζών, δι’ εκατοστήν φοράν επανέλαβε το οικτρόν ψεύδος ότι έχομεν ισοζύγιον και επαρκούμεν εις πάσας ημών τας υποχρεώσεις». Αυτό το ρεπορτάζ του 1993 μπορεί, με αλλαγμένη μόνο τη γλώσσα, να αναδημοσιευθεί ακριβώς ίδιο όταν και εάν έρθει η ώρα της επανάληψης του φαινομένου.

«Με τα δημόσια οικονομικά σε αδιέξοδο και τα ελληνικά χρεόγραφα σε κατρακύλα, ο Χαρίλαος Τρικούπης κατέφυγε σε νέους φόρους, κάνοντας ταυτόχρονα έκκληση στο λαό να στηρίξει την οικονομία», αναφέρεται στο βιβλίο. Σας θυμίζει τίποτα αυτό;

«Τις πταίει;» ρωτούσε ο Χαρίλαος Τρικούπης, με αφορμή την πολιτική και οικονομική αστάθεια της εποχής εκείνης. «Πού πήγαν τα λεφτά;» ρωτούσε ο Γ. Παπανδρέου στις τελευταίες εκλογές… Πλάκα δεν έχουν οι επαναλήψεις; Μόνο που ο Χαρίλαος Τρικούπης δεν ισχυριζόταν ότι ξέρει πού θα τα βρει. Η μόνη διαφορά…

Οικονομική κρίση και κατάθλιψη

Χρήστος Μιχαηλίδης
Αρθρογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Ελευθεροτυπία" - 8/4/2010


Η ΡΑΓΔΑΙΑ άνοδος των spreads δεν είναι το σοβαρότερο «αποτέλεσμα» της οικονομικής κρίσης που βιώνουμε σχεδόν όλοι στην Ευρώπη, τα τελευταία 3-4 χρόνια.

Μακάρι να 'τανε μόνον αυτό. Δραματική αύξηση, για παράδειγμα, παρουσιάζει στη Βρετανία σ' όλο αυτό το διάστημα ο αριθμός των ανθρώπων που, λόγω της αβεβαιότητας, της ανασφάλειας, της στεναχώριας και της πίεσης που τους προκαλεί η οικονομική κρίση, πάσχουν από ψυχολογικό στρες, άγχος και κατάθλιψη. Οπως δείχνει σχετική έρευνα που εκπονήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Ρόουχαμπτον, το 71% των ανθρώπων που έχασαν τις δουλειές τους τούς τελευταίους 12 μήνες έχουν παρουσιάσει ήπια έως και πολύ σοβαρά συμπτώματα κατάθλιψης. Οι περισσότεροι από αυτούς, μάλιστα, βρίσκονται στον λεγόμενο «μεσαίο κοινωνικο-οικονομικό χώρο». Επίσης, συμπτώματα κατάθλιψης και στρες παρατηρήθηκαν και σε πολλούς εργαζόμενους που υπέστησαν μείωση του μισθού ή/και των ωρών απασχόλησής τους.

ΤΗΝ ΠΟΛΥ πολύ ανησυχητική αυτή τάση επιβεβαίωσε και με δηλώσεις του την περασμένη εβδομάδα, στην εφημερίδα «Γκάρντιαν», ο καθηγητής Στιβ Φιλντ, πρόεδρος του Βασιλικού Κολλεγίου των Γενικών Γιατρών της Αγγλίας. «Τα μέλη μας», είπε, «βλέποντας κάθε μέρα χιλιάδες ανθρώπους σε όλη τη χώρα, έχουν καταγράψει μία πολύ ανησυχητική, πράγματι, αύξηση των ψυχικών νόσων, σχεδόν σε κάθε οικογένεια. Είναι βέβαιο, δε, ότι η τάση αυτή οφείλεται κυρίως στην απώλεια εργασίας και την τραγική μείωση εισοδημάτων». Τέλος, ο καθηγητής Φιλντ πρόσθεσε ότι «οι περιπτώσεις αυτές συνοδεύονται και από σωματικά φαινόμενα, όπως πόνοι στην πλάτη, κεφαλαλγίες και μεγάλη κούραση».

Ιδού! Αειφόρος γατοτροφή...

8 εκατομμύρια είναι στη Βρετανία οι καταγεγραμμένοι ιδιοκτήτες γατών. Οπως ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα, σε λίγους μήνες θα έχουν και την επιλογή να ταΐζουν τα αγαπημένα τους κατοικίδια και με γατοτροφές, το κύριο συστατικό των οποίων θα είναι ψάρι που θα είναι προϊόν «αειφόρου ανάπτυξης», δηλαδή θα είναι πιστοποιημένο ότι ψαρεύτηκε χωρίς να έχει προκληθεί ζημιά στη θάλασσα και ότι τηρήθηκαν όλα τα στάνταρ για τη μη εξαφάνιση πληθυσμών ψαριών.

Η καινούργια, οικολογική ψαροτροφή θα βγει στην αγορά από τις εταιρείες Whiskas και Sheba και, όπως γράφουν οι αγγλικές εφημερίδες, αυτό χαροποιεί ιδιαίτερα τους πολλούς λάτρεις των κατοικιδίων ζώων στη Βρετανία, οι περισσότεροι από τους οποίους λένε πως έχουν «οικολογικές ευαισθησίες».

Διαβάσαμε ακόμα ότι στη χώρα αυτή, οι ιδιοκτήτες κατοικιδίων αγοράζουν κάθε χρόνο περίπου 1,5 εκατομμύριο τόνους τροφής για τα ζώα τους. Πρόσφατα κυκλοφόρησε (και έγινε μπεστ-σέλερ εκεί) ένα βιβλίο με τίτλο «Time to Eat the Dog?» (δηλαδή, «Μήπως ήρθε ο καιρός να φάμε τον σκύλο;»), στο οποίο οι συγγραφείς ισχυρίζονται ότι «η ενέργεια που χρειάζεται για να παραχθεί μόνο γατοτροφή, είναι η ίδια που χρειάζεται για να κατασκευαστεί και να διανύσει 6.000 μίλια τον χρόνο ένα αυτοκίνητο τύπου VW Golf»!

Αισθήματα

Δημήτρης Δανίκας
Αρθρογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Το Βήμα" - 1/4/2010


Πόσο καιρό έχω να ακούσω τον εαυτό μου να λέει την αλήθεια στον διπλανό μου; Ουουουου! Από παιδί. Πόσο καιρό έχω να ανταλλάξω μια αυθόρμητη «καλημέρα» χωρίς σκοπιμότητα με κάποια παρέα; Ουουουου. Πού να θυμάμαι τώρα.

Από τη μέρα που μου μίλησαν για τη ζωή οι γονείς μου. Πόσο καιρό έχω να δω τα παιδιά μου χωρίς να είμαι αγχωμένος με τη δουλειά μου; Την αλήθεια; Ασε καλύτερα. Πότε ήταν η τελευταία φορά που με κάτι, με το οτιδήποτε, αισθάνθηκα ευτυχισμένος; Α, τότε που άλλαξα αυτοκίνητο. Οχι, ρε βλάκα. Ευτυχισμένος με μια καθημερινή στιγμή. Ποτέ!

Και η τελευταία φορά που αισθάνθηκα πλήρης και ολοκληρωμένος; Οταν κέρδισα επαγγελματική προαγωγή. Οχι, ρε πανηλίθιε. Ολοκληρωμένος στην προσωπική σου ζωή. Α, αυτό! Να σου πω την αλήθεια; Μεταξύ μας τώρα. Για μένα η λέξη «ολοκλήρωση» είναι μεταφυσική. Και πότε για τελευταία φορά έκανα έρωτα καθόλου μηχανικά; Τι μου θυμίζεις τώρα. Τα χρόνια τα φοιτητικά.

Τότε με την Κατερίνα σε μια κρυφή παραλία στα Κουφονήσια, κάτω από τ΄ αστέρια τα μακρινά. Και από πότε έχω να ερωτευτώ με πάθος και εντελώς τυφλά; Δεν συμβαίνουν τέτοια πράγματα παρά μόνο στα μυθιστορήματα, στις ταινίες και στα παιδιά. Και πότε καρδιοχτύπησα από αισθήματα αληθινά; Οουουου. Μπόλικες φορές. Πες μου μία.

Να, η τελευταία όταν ο Ντάρμπισαϊρ έβαλε εκείνη την γκολάρα και μετέτρεψε εξήντα χιλιάδες βάζελους του ΟΑΚΑ σε αγάλματα μουσειακά. Και πότε βοήθησα χωρίς να υπολογίζω ανταποδοτικότητα από τον συνάνθρωπό μου; Από πολύ, μα πολύ παλιά. Τότε που ήμουν πρόσκοπος και πέρασα στο απέναντι πεζοδρόμιο μια γιαγιά. Και πότε από τον καναπέ σηκώθηκα και, αποτοξινωμένος από παπαγάλους και ειδικούς, με τη δική μου σκέψη και κρίση προχώρησα; Τι θέλεις να μου πεις; Πως φταίω εγώ και όχι τα media; Ενα θέλω να μου πω.

Όταν φεύγουν οι εξαρτήσεις και τα υλικά αντικείμενα έρχονται οι σκέψεις και τα αισθήματα. Σκέψου βαθύτερα. Η χρεοκοπία στο τέλος μπορεί να μας βρει καλύτερα!

Μπορεί ο θύτης να γίνει λυτρωτής ;

Μπάμπης Παπαπαναγιώτου
Αρθρογράφος
Άρθρο του στον "Ελεύθερο Τύπο" - 30/3/2010


Από την περασμένη πέμπτη εξασφαλίστηκε ότι η χώρα δεν θα καταρρεύσει. Δεν εξασφαλίστηκε, όμως, ούτε το αν ούτε –κυρίως– το πότε θα ανορθωθεί. Αυτό κάποιοι δείχνουν να το ξεχνούν. Οπως «ξεχνούν», ας πούμε, ότι το 2012 το έλλειμμα μπορεί να είναι κάτω από το 3%, αλλά το δημόσιο χρέος θα έχει φτάσει, αν δεν έχει ξεπεράσει, τα 400 δισ. Ξεχνούν, με άλλα λόγια, ότι η χώρα είναι υπερχρεωμένη και «χρωστάει της Μιχαλούς» και κάτι παραπάνω. Οπερ σημαίνει ή ότι θα μπορέσουμε σιγά-σιγά να αρχίσουμε να ξεχρεώνουμε ή ότι θα πούμε ένα ακόμα μεγαλοπρεπές «δεν βαριέσαι» και θα αφήσουμε τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας να δουλεύουν για να ξεπληρώσουν τα δικά μας σπασμένα…

Ηδη από την παρασκευή το πρωί ο αναστεναγμός ανακούφισης που ακούστηκε όσο δικαιολογημένος ήταν, άλλο τόσο αδικαιολόγητα βαθύς ήταν. Σε σημείο που να δημιουργείται η εύλογη ανησυχία ότι υποδορίως σε ένα όχι ευκαταφρόνητα μικρό τμήμα της κοινής γνώμης «ωριμάζει» η εντύπωση ότι «καθαρίσαμε και μ’ αυτή την κρίση». Αυτή η τάση φαίνεται στην κλιμάκωση των κινητοποιήσεων ορισμένων κλάδων.

Οι δικηγόροι π.χ. επιμένουν να αισθάνονται ως «περιούσιον είδος» και απαιτούν να εξαιρεθούν από τον ΦΠΑ. Και οι βενζινοπώλες συνεχίζουν να διεκδικούν το «δικαίωμα στην αυθαιρεσία». Την ίδια ώρα το ίδιο το κράτος και η δημόσια διοίκηση, που οφείλουν να δώσουν το «καλό παράδειγμα», τι κάνουν;

Αφήνουν π.χ. τα νοσοκομεία –που κατά κοινή ομολογία αποτελούν τεράστιες χοάνες σπατάλης– όχι μόνο να μη μειώνουν τα χρέη τους, αλλά να τα αυξάνουν! Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία του πρώτου διμήνου του 2010.

Τι άλλο κάνουν; Δεν έχουν καταργήσει ούτε έναν (!) από τους άχρηστους και κοστοβόρους δημόσιους οργανισμούς, που υπάρχουν απλώς και μόνον για να τα παίρνουν κάτω από το τραπέζι οι εκάστοτε ημέτεροι.

Κάνουν κι άλλα και υπάρχουν και πολλά άλλα που δεν κάνουν. Το αποτέλεσμα είναι να φεύγει λάθος μήνυμα προς την κοινωνία, αλλά και να παρέχεται κρίσιμος χρόνος για να ανασυνταχθούν οι συντεχνιακές και αναχρονιστικές δυνάμεις, που εκ συμφέροντος αντιτίθενται σε οποιονδήποτε αναγκαίο εκσυγχρονισμό.

Και επειδή είναι αδύνατον να βγούμε από αυτή την κρίση, βάζοντας το κάρο μπροστά από το άλογο –δηλαδή να απαιτήσουμε από την κοινωνία να τραβήξει προς τα εμπρός τις πολιτικές ηγεσίες– επανατίθεται το ερώτημα που τείνει να αποκτήσει περίπου υπαρξιακό χαρακτήρα: Μπορεί η πολιτική ηγεσία και το δεδομένο πολιτικό-κομματικό σύστημα, που ευθύνονται σε πολύ μεγάλο βαθμό για το σημερινό κατάντημα της χώρας, να είναι εκείνες που θα βγάλουν τη χώρα από την κρίση;

Μπορεί δηλαδή η πολιτική νοοτροπία που προκάλεσε όλες τις επιμέρους αρρωστημένες νοοτροπίες, οι οποίες με τη σειρά τους είχαν ως αποτέλεσμα να «μπάζουμε από παντού» και να υπερπαράγουμε «λαμογιά», να αλλάξει τον τρόπο που λειτουργούν κράτος και κοινωνία;

Μπορεί;

Αρμένιοι, Σουηδοί και «τουρκόσποροι»

Βλάσης Αγτζίδης
Ιστορικός
Άρθρο του στην εφημερίδα "Καθημερινή" - 1/4/2010


Μια απρόσμενη είδηση από τη Στοκχόλμη ήλθε να προκαλέσει αμηχανία στα κρατικά ΜΜΕ και στους επίσημους διαμορφωτές της κοινής γνώμης πριν από λίγες μέρες. Με πρωτοβουλία της σουηδικής Αριστεράς –σοσιαλδημοκράτες και οικολόγοι– το σουηδικό Κοινοβούλιο αναγνώρισε στις 11 Μαρτίου τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, μαζί μ’ αυτές των Αρμενίων και των Ασσυροχαλδαίων, προκαλώντας έντονη δυσαρέσκεια στην Τουρκία, δημιουργώντας ρήγμα στις καλές έως εκείνη τη στιγμή σουηδο-τουρκικές σχέσεις.

Για αρκετή ώρα μετά τη γνωστοποίηση της αναγνώρισης, τα ελληνικά κρατικά Μέσα θα αναφέρονται μόνο στην αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων και θα αποκρύπτουν το γεγονός της αναγνώρισης και της γενοκτονίας των Ποντίων. Με μια πρώτη ανάγνωση, το γεγονός αυτό μπορεί να ερμηνευτεί ως μια άρνηση της ελλαδικής κοινωνίας και της κυβέρνησής της να αποδεχτεί ένα πολιτικό γεγονός, απόρροια μιας δυσάρεστης ιστορικής κληρονομιάς, που επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τις βεβαρημένες ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ομως, αυτή η διαπίστωση προκύπτει μόνο από την πρώτη επιφανειακή ανάγνωση. Γιατί, μόλις αναλύσεις καλύτερα τη νεοελληνική ιδεολογική συγκρότηση, θα σου αποκαλυφθεί μια κυρίαρχη ιδεολογική κατασκευή, που αμφισβητεί τις γενοκτονίες των χριστιανικών κοινοτήτων από τους Τούρκους εθνικιστές κατά την εποχή της διάλυσης της πολυεθνικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η αντιπροσφυγική κληρονομιά της ελληνικής πολιτικής ζωής από το 1922 δεν εξαλείφθηκε, όπως νομίζουν πολλοί ρομαντικοί. Απλώς μεταλλάχθηκε και πήρε άλλες μορφές εξίσου επώδυνες. Μπορεί να έχει ξεχαστεί ότι ένα μεγάλο μέρος της ελλαδικής πολιτικής ηγεσίας εκφραζόταν κατά το Μεσοπόλεμο με την απαίτηση του φιλομοναρχικού εκδότη του «Πρωινού Τύπου» Νίκου Κρανιωτάκη το 1933, να επιβληθεί στους πρόσφυγες να φορέσουν κίτρινα περιβραχιόνια για να τους διακρίνουν και να τους αποφεύγουν οι «καθαρόαιμοι Ελληνες».

Μπορεί σήμερα η αντιπάθεια προς τους πρόσφυγες να μην εκφράζεται όπως συνέβη το 1935 με την πυρπόληση του προσφυγικού οικισμού στο Βόλο από τις παρακρατικές συμμορίες, όταν, όπως γράφει ο Σπύρος Λιναρδάτος: «Αντιβενιζελικοί μπράβοι βάζουν φωτιά στα προσφυγικά παραπήγματα και γίνεται στάχτη μαζί με την περιουσία των προσφύγων κι ένας νεαρός πρόσφυγας που δεν πρόλαβε να φύγει…».

Σήμερα το αντιπροσφυγικό συναίσθημα εκφράζεται με άλλο τρόπο. Με την υποτίμηση και περιφρόνηση της απόπειρας των προσφυγικών οργανώσεων να ενσωματώσουν στο εθνικό ιστορικό αφήγημα και τη δική τους ιδιαίτερη εμπειρία. Η βιαιότητα της απόρριψης των προσφυγικών απόψεων ανέδειξε τη διαιώνιση της αντίθεσης των «αυτοχθόνων» με τους «πρόσφυγες» και την ανθεκτικότητα των ερμηνειών που διαμορφώθηκαν μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, τόσο από τους φορείς του κράτους όσο και της Αριστεράς. Η τάση αυτή θα είναι ιδιαιτέρως έντονη στο χώρο της νεοελληνικής ιστοριογραφίας. Ζητήματα όπως η πολιτική του τουρκικού εθνικισμού στην Ανατολή και οι γενοκτονίες των χριστιανικών λαών, καθώς και οι σταλινικές διώξεις, που έγιναν λίγο αργότερα στη Σοβιετική Ενωση, δεν θα απασχολήσουν ούτε κατ’ ελάχιστον τους κυρίαρχους ελλαδικούς ιστοριογραφικούς προσανατολισμούς.

Εξαιρετικά διατύπωσε αυτή τη σχέση η Χρ. Κουλούρη, με αφορμή την εμφάνιση ενός Δεξιού αναθεωρητισμού που αποσκοπούσε στην αποκατάσταση των υπαιτίων της Μικρασιατικής Καταστροφής με την αναψηλάφηση της Δίκης των Εξ: «…ξαναφέρνει στο προσκήνιο τη σύγκρουση Ελλαδιτών και προσφύγων, μια σύγκρουση που έχει καθορίσει την προσφυγική μνήμη, καθώς και το αίσθημα αποκλεισμού της προσφυγικής μνήμης από την επίσημη ιστορία».

Η αναγνώριση του γεγονότος ότι διεπράχθη γενοκτονία κατά των ελληνικών πληθυσμών στην Ανατολή από τον καθ’ ύλην αρμόδιο διεθνή ακαδημαϊκό οργανισμό, τον International Association of Genocide Scho-lars – IAGS, ή η παραδοχή του ιστορικού αυτού γεγονότος από σημαντικούς Τούρκους ιστορικούς, ελάχιστα άλλαξε τα παραδοσιακά αρνητικά στερεότυπα της ιστοριογραφίας μας.

Με τον ίδιο τρόπο θα παραγνωριστούν υπαρκτά κοινωνικά προβλήματα, όπως αυτό της προσφυγιάς κατά τη δεκαετία του ’90 των δεκάδων χιλιάδων Ελλήνων προσφύγων από την πρώην Σοβιετική Ενωση.

Προσφύγων, υποκείμενων στις πρόνοιες της Συνθήκης της Λωζάννης, αλλά περιφρονημένων και αγνοημένων τόσο από το κράτος, όσο και από τις ποικίλες «αντιρατσιστικές» οργανώσεις, αλλά και από την Αριστερά, η οποία μετέτρεψε σε ιδεολογικό δόγμα την κυνική εξωτερική πολιτική της Σοβιετικής Ενωσης της περιόδου 1919-1922 και ελάχιστα ξεπέρασε τις φιλοσταλινικές της καθηλώσεις.

Η κυριαρχία των αγορών

Γιάννης Παντελάκης
Αρθρογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Ελευθεροτυπία" - 30/3/2010


Εδώ και αρκετές εβδομάδες, ο Γ. Παπανδρέου έλεγε με κάθε δυνατό τρόπο πως αυτό που ζητάει η χώρα μας από την Ευρωπαϊκή Ενωση, είναι πολιτική και όχι οικονομική στήριξη. Και η αλήθεια είναι πως την είχε.

Μετά από ένα μαραθώνιο παρασκηνιακών και προσκηνιακών διαβουλεύσεων, οι πολιτικοί ηγέτες των χωρών της ευρωζώνης έδωσαν αυτή την πολιτική στήριξη. Είτε αυτή θα προέρχεται από τις ίδιες, είτε από το ΔΝΤ, σημασία έχει πως ομονόησαν να στηρίξουν τη χώρα μας με δανεισμό.

Όλοι συμφώνησαν ότι το κείμενο που εκδόθηκε από τους ηγέτες της ευρωζώνης, ήταν ένα κείμενο πολιτικής στήριξης προς τη χώρα μας, ώστε ν' ανασάνει από τις ασφυκτικές πιέσεις των αγορών, που κερδοσκοπούν ασύστολα δανείζοντας την Ελλάδα με επιτόκια σχεδόν διπλάσια από εκείνα της Γερμανίας.

Άλλωστε, η εκτίμηση ότι πρόκειται για πολιτική και όχι οικονομική στήριξη, ενισχύεται και από το γεγονός ότι η απόφαση της ευρωζώνης, παραπέμπει σε μια πολύπλοκη διαδικασία. Θα πρέπει η χώρα να κηρύξει σχεδόν πτώχευση, δηλαδή αδυναμία ν' ανταποκριθεί στις ανάγκες πληρωμής μισθών, συντάξεων κ.ο.κ., να μην μπορεί να δανείζεται από τις αγορές και στη συνέχεια να συναντηθούν και πάλι οι ηγέτες της ευρωζώνης και ομόφωνα ν' αποφασίσουν και πάλι να δοθεί ένα μέρος της οικονομικής ενίσχυσης (και το υπόλοιπο από το ΔΝΤ). Χθες, η χώρα επιχείρησε να δανειστεί 5 δισ. ευρώ.

Το αποτέλεσμα ήταν να δανειστεί με τους ίδιους επαχθείς όρους μ' εκείνους που δανειζόταν πριν την απόφαση της ευρωζώνης. Τι σημαίνει αυτό; Απλά, επιβεβαιώνει την απόλυτη κυριαρχία των αγορών και την αδυναμία της πολιτικής ...