Δημοκρατία υπό επιτήρηση

Ξενοφώντας Ι. Κοντιάδης
Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Άρθρο του στην εφημερίδα "Έθνος" - 10/2/2009


Την προηγούμενη εβδομάδα ανακοινώθηκε ότι το καλοκαίρι θα ξεκινήσει η έκδοση των νέων βιομετρικών διαβατηρίων, που περιλαμβάνουν ψηφιακό αποτύπωμα για την αναγνώριση της ταυτότητας του κατόχου τους. Πρόκειται για μια εξέλιξη που εντάσσεται στη διευρυνόμενη χρήση των νέων τεχνολογιών στο πεδίο της ασφάλειας, στην οποία περιλαμβάνονται επίσης η συλλογή πληροφοριών και η επεξεργασία προσωπικών δεδομένων μέσω καμερών ασφαλείας, η δημιουργία διασυνδεδεμένων τραπεζών πληροφοριών από διεθνείς και εθνικές Αρχές, ακόμη και η διαρκής παρακολούθηση των εργαζομένων. Οι παρεμβάσεις αυτές δεν είναι ούτε μεμονωμένες ούτε αποσπασματικές, αλλά συγκροτούν μια οργανωμένη επιχείρηση προληπτικής παρακολούθησης και επιτήρησης κάθε προσώπου, ανεξαρτήτως εάν θεωρείται ύποπτο για την τέλεση αξιόποινων πράξεων. Έτσι όμως συρρικνώνονται ατομικά δικαιώματα και δημοκρατικές κατακτήσεις που θεωρούνταν δεδομένες.

Οι κάμερες παρακολούθησης είναι πλέον πανταχού παρούσες. Η τεχνολογική γνώση μετατρέπεται σε εξουσία, επιτρέποντας όχι μόνο στους κρατικούς μηχανισμούς αλλά και σε ιδιωτικά κέντρα οικονομικής και επικοινωνιακής ισχύος να εξασφαλίζουν ένα διαρκές βλέμμα στο χώρο, στις κινήσεις, στις επικοινωνίες και στις συμπεριφορές κάθε προσώπου. Οι «έξυπνες» κάμερες λαμβάνουν εικόνα και ήχο, καταγράφουν οχήματα, αναγνωρίζουν πρόσωπα και μεταφέρουν δεδομένα. Όπως γράφει ο Θεόδωρος Παπαθεοδώρου στο πρόσφατο βιβλίο του «Επιτηρούμενη δημοκρατία», η ανεξέλεγκτη χρήση των τεχνολογιών παρακολούθησης διαταράσσει την ισορροπία μεταξύ ασφάλειας και ελευθερίας και διογκώνει το κράτος ασφάλειας απέναντι στις εγγυήσεις του κράτους δικαίου.

Σήμερα στη χώρα μας δεν έχουν πιστοποιηθεί ο ακριβής αριθμός και η συγκεκριμένη αποστολή των καμερών ασφαλείας, ούτε έχει αποσαφηνιστεί ποιος έχει πρόσβαση στην εικόνα και στα λοιπά δεδομένα των συστημάτων παρακολούθησης της Αστυνομίας. Σε εκκρεμότητα παραμένει, επίσης, το ζήτημα της ηλεκτρονικής επιτήρησης των υπαίθριων συναθροίσεων, καθώς η καταγραφή εικόνας και ήχου δεν αφορά μόνο τα πρόσωπα που εμπλέκονται σε εγκληματικές πράξεις, αλλά όλους όσοι συμμετέχουν σε διαδηλώσεις.

Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, παρά την ανεπαρκή υποστήριξή της από την πολιτεία, παρήγαγε τα τελευταία χρόνια σημαντικές συστάσεις και αποφάσεις για την προστασία από την ηλεκτρονική επιτήρηση. Ωστόσο παραμένει αδιευκρίνιστος ο βαθμός συμμόρφωσης του κράτους και ιδιωτικών κέντρων εξουσίας προς τις αποφάσεις αυτές. Το φαινόμενο δεν είναι βέβαια μόνον ελληνικό. Αντλώντας νομιμοποίηση από τον φόβο των δυτικών κοινωνιών, ιδίως μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, ποικιλώνυμες εξουσίες αξιοποιούν τεχνολογίες αιχμής, προκειμένου να δημιουργήσουν ένα νέο «πανοπτικό» και να εκμηδενίσουν κάθε ίχνος ιδιωτικότητας και κάθε δυνατότητα ανώνυμης δημόσιας διαμαρτυρίας. Μπροστά στον υφέρποντα κίνδυνο μιας επιτηρούμενης ή αυταρχικής δημοκρατίας εμφανίζεται πλέον αναγκαία η εκ νέου «ανακάλυψη» και διεκδίκηση ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων, που θεωρούνταν αυτονόητα και αναπαλλοτρίωτα, όμως ανάγονται πάλι σε πολιτικά και θεσμικά διακυβεύματα.

Αιχμή η αίθουσα του Παρθενώνα

Αντιγόνη Καράλη
Δημοσιογράφος - Άρθρο της στο "Έθνος" - 10/2/2009


Τα παρθενώνεια γλυπτά σε όλη τους την έκταση θα μπορεί να βλέπει ο επισκέπτης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης, έτσι όπως τα κατασκεύασε ο Φειδίας.

Αυτό αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονες της μουσειολογικής μελέτης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης η οποία ψηφίστηκε χθες ομόφωνα από το Συμβούλιο Μουσείων. Όπως είπε ο Δημήτρης Παντερμαλής, «η αίθουσα του Παρθενώνα και η διαχείριση των γλυπτών δεν είναι μόνο μουσειολογική πρόταση, αλλά έχει και πολιτική διάσταση που αφορά στην επιστροφή των Μαρμάρων που λείπουν».

Στη συνεδρίαση, που ξεπέρασε τις τρεισήμισι ώρες, αν και τονίστηκε ο εθνικός χαρακτήρας του Μουσείου, εκφράστηκαν πολλές και σοβαρές αντιρρήσεις οι οποίες συμπυκνώνονται τόσο στην ίδια τη φιλοσοφία που διέπει την έκθεση όσο και στις τεχνικές λύσεις που δόθηκαν για την παρουσίαση των εκθεμάτων.

Παράλληλα, ετέθη ζήτημα για τη μουσειολογική μελέτη, αλλά και για το ότι η έγκριση έφτασε στο Συμβούλιο Μουσείων, ενώ η έκθεση είναι ήδη στημένη.

Σημείο αιχμής η αίθουσα του Παρθενώνα όπου οι μετόπες βρίσκονται ψηλά και η ζωφόρος και τα αετώματα χαμηλά για το βλέμμα του επισκέπτη, ενώ υπάρχουν εκμαγεία τα οποία είναι τοποθετημένα πάνω σε στύλους. Ιδιαίτερη συζήτηση έγινε για την αίθουσα των αρχαϊκών εκθεμάτων με τις ψηλές προθήκες και τα μικρά εκθέματα, όπου «οι κολόνες συντρίβουν τις κόρες», όπως χαρακτηριστικά υπογράμμισε η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα.

«Τα αρχαϊκά γλυπτά που είναι στημένα ελεύθερα στον χώρο βοηθούν στο να έχει ο επισκέπτης άμεση σχέση με το έκθεμα και να μπορεί να το περιεργαστεί σε όλες του τις όψεις και τις διαστάσεις», εξήγησε ο Δημήτρης Παντερμαλής.

Ο Δημήτρης Παντερμαλής τόσο στην εισήγησή του όσο και απαντώντας στους προβληματισμούς των μελών τόνισε ότι «θέλαμε ένα μουσείο εξωστρεφές, με φυσικό φως, απλή και καθαρή διάρθρωση», ενώ η Λίλα ντε Τσάβες είπε ότι «στήνουμε το μουσείο του 22ου αιώνα».

Πανεπιστημιακά μαχαιρώματα

Σταυρούλα Παπασπύρου
Δημοσιογράφος - Άρθρο της στο "7" της Ελευθεροτυπίας - 15/2/2009


Σκέφτηκα ένα πρωί, καθώς ξύπνησα, ότι θέλω να διηγηθώ το χρονικό της εκλογής μου, για να ξέρουν όλοι τι ακριβώς συμβαίνει. Να το κρατήσουν μέσα τους και να αρχίσουν να συλλογίζονται μερικά πράγματα... Έχω άλλη μιαν επιβεβαίωση ότι ο τρόπος που αντιλαμβάνομαι τη λειτουργία του πανεπιστημίου, τελικά είναι σωστός -δηλαδή, ότι βρισκόμαστε μέσα σ' έναν κόσμο μαφιόζων. Δεν είναι πια αυτοί οι άνθρωποι αξιοσέβαστοι, ό,τι και να κάνουν... Πρόκειται για έναν κόσμο που δεν λειτουργεί ηθικά».


Τα παραπάνω βαριά λόγια ανήκουν σε μια απηυδισμένη εξηντάχρονη πανεπιστημιακό, την Αγγέλα Ηλιάκου, ηρωίδα του μυθιστορήματος «Σπάνιες αλήθειες» (εκδ. «Εστία») που υπογράφει η επίκουρη καθηγήτρια του ΑΠΘ και πεζογράφος Σωτηρία Σταυρακοπούλου.

«Κακή» φιλόλογος, σύμφωνα με τις φήμες που κυκλοφορούν στο σινάφι της, αλλά καταξιωμένη δοκιμιογράφος, η Αγγέλα είναι μια γυναίκα μάλλον άσκημη, αρκούντως, ματαιόδοξη, σίγουρα κουρασμένη. Αλλά και προσγειωμένη και χαρισματική. Η οποία, παραμονές της κρίσης της για την ανώτερη βαθμίδα στη Φιλοσοφική Αθηνών, έχει βάσιμες υποψίες να πιστεύει ότι η πιο στενή της φίλη, η ήδη καθηγήτρια, πρώην ωραία, ολίγον μυγιάγγιχτη και πάντα απρόβλεπτη Εύα Αδάμ, θα της βάλει τρικλοποδιά.

Γυναικεία λυκοφιλία

Το χρονικό αυτής της κρίσης ξετυλίγεται στις «Σπάνιες αλήθειες», πότε από την οπτική γωνία της Ηλιάκου, πότε από εκείνην της Αδάμ, με τη συγγραφέα να «κεντάει» επιδέξια τις φωνές τους πάνω σ' έναν παρθένο για την πεζογραφία μας καμβά: τον μικρόκοσμο των ακαδημαϊκών δασκάλων με τους ανταγωνισμούς, τ' αλισβερίσια, τις μιζέριες και τις λυκοφιλίες τους, «έναν δημόσιο χώρο που αντανακλά γενικότερες παθογένειες της κοινωνίας μας», όπως λέει η ίδια η Σταυρακοπούλου. Και τον οποίο η ίδια, ζώντας από τα 18 της μέσα στο Αριστοτέλειο, τον ξέρει απ' έξω κι ανακατωτά.

«Λυκοφιλίες σαν των ηρωίδων μου έχω δει κι ανάμεσα σε άνδρες», λέει η ίδια. «Δεν είναι, όμως, κάτι που ανθεί στο πανεπιστήμιο και δη στις φιλοσοφικές σχολές. Οι άντρες εκεί, παντρεμένοι κατά κανόνα, συνεργάζονται μεταξύ τους σε ζητήματα εξουσίας, αλλά δεν προσπαθούν να καλλιεργήσουν φιλικές σχέσεις μεταξύ τους. Οι γυναίκες, αντίθετα, ανύπαντρες οι περισσότερες, επενδύουν στη φιλία με ομόφυλές τους, καλύπτοντας έτσι το έλλειμμα συντρόφου. Κι η μοναξιά τους, όπως και ο φόρτος δουλειάς που απαιτεί η πανεπιστημιακή τους καριέρα, πλουτίζει αυτές τις σχέσεις και θετικά και αρνητικά».

Τόσο στις ηρωίδες του βιβλίου όσο και σε πρόσωπα που παρεισφρέουν στους εσωτερικούς τους μονολόγους (σαν τον γερο-ποιητή Αριστεράκη που «είχε πάντοτε μια ροπή προς τον ναρκισσισμό», τον εκδότη που «πρέπει να κερδίζει εκατομμύρια» τυπώνοντας με το αζημίωτο περιποιημένες ποιητικές πλακέτες ή τον χαριτωμένο βρετανό νεοελληνιστή, που, αν και επιπόλαιος, βρίσκεται πάντα στο απυρόβλητο) οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ σίγουρα θ' αναγνωρίσουν, ελάχιστα καμουφλαρισμένα, δάνεια από την πραγματικότητα.

Η Σταυρακοπούλου, πάντως, που στο παρελθόν αντιμετώπισε αισίως έναν δικαστικό μαραθώνιο από Θεσσαλονικιό ο οποίος θεώρησε πως φωτογραφιζόταν στο πρώτο της μυθιστόρημα, τις «Δεξιώσεις», επιμένει πως όλα τα πρόσωπα είναι «πλαστά».

Ωστόσο, «οι καταστάσεις που βιώνουν και τα σχόλιά τους για ανθρώπους του χώρου είναι αντλημένα από προσωπικές μου εμπειρίες και απογοητεύσεις. Ήδη μου καταλόγισαν έλλειψη έμπνευσης. Μα η έμπνευση δεν πρέπει να ταυτίζεται με την επινόηση, είναι ο ιδιαίτερος τρόπος που βλέπεις τα πράγματα...».

Μ' ένα λόγο κοφτό, λιτό, ενίοτε κι ωμό, η Σταυρακοπούλου υπογραμμίζει την ασφυξία της Αγγέλας μέσα σ' ένα στείρο, γεμάτο υποκρισία και βυζαντινισμούς ακαδημαϊκό περιβάλλον, την απογοήτευσή της από τους παλιούς φοιτητές της που -σε θέσεις-κλειδιά τώρα- κάνουν πως την αγνοούν, τις αποστάσεις της από τους κόλακες, τους στενόμυαλα δυτικόφιλους, τους μπουρδολογούντες διανοούμενους ή και τους πρώην αριστερούς που ενέδωσαν στον νεοπλουτισμό, το αίτημά της για μια ουσιαστική αξιολόγηση στα ΑΕΙ. Η εικόνα της, βέβαια, ως αδέκαστης και δημιουργικής, όλο και τορπιλίζεται από τους μονολόγους της Εύας, όχι όμως σε σημείο ώστε ν' ακυρωθεί εντελώς.

«Φυσικά και συμπαθώ την Αγγέλα» λέει η συγγραφέας, «μ' αυτήν ταυτίζομαι, πώς θα γινόταν αλλιώς;».

Δεν σκεφτόταν, άραγε, όσο έγραφε τις «Σπάνιες αλήθειες», τις πιθανές αντιδράσεις των συναδέλφων της;

«Όταν απογοητευόμουν, συνέδεα τη δυσκολία της γραφής με τις συνέπειες της δημοσιοποίησης του βιβλίου. Όταν, όμως, το γραπτό μου κυλούσε, τις ξεχνούσα. Είμαι, όμως, μαθημένη... Ξέρετε, οι φιλόλογοι του Αριστοτελείου αποθαρρύνονται από το να καταπιάνονται με δημιουργούς που βρίσκονται εν ζωή. Η επίσημη γραμμή είναι πως οι νεκροί, δεδομένου ότι έχουν ολοκληρώσει το έργο τους, κρίνονται ασφαλέστερα. Έκανα, λοιπόν, το λάθος να γράψω μελέτη για το έργο του 75χρονου Περικλή Σφυρίδη, στον οποίο χρωστάω και τη στροφή μου σε μια ρεαλιστική, με μοντερνιστικά στοιχεία, γραφή. Το αποτέλεσμα ήταν να δεχτώ σφοδρότατη επίθεση, όταν κρινόμουν για επίκουρη καθηγήτρια τις προάλλες, και μάλιστα από συναδέλφους που νόμιζα πολύ κοντά μου. Υποθέτω πως θα 'χω και στο μέλλον προβλήματα. Δεν πειράζει, όμως. Όσα λέμε στους διαδρόμους, κάποια στιγμή πρέπει να βγαίνουν και στο φως».

Εχουν οι πολιτικοί ημερομηνία λήξεως ;

Βασίλης Μαρκεζίνης
Τακτικό μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας, αντεπιστέλλον μέλος των Ακαδημιών Αθηνών, Γαλλίας, Ρώμης, Βελγίου, Ολλανδίας και νομικός σύμβουλος (επί τιμή) της βασίλισσας της Αγγλίας, φέρει τον τίτλο του σερ.
Άρθρο του στην εφημερίδα "Το Βήμα" - 15/2/2009


Στον πρόναο του ναού του Απόλλωνος στους Δελφούς υπήρχε χαραγμένο το σοφό παράγγελμα «Γνώθι σαυτόν». Όπως όλα τα μεστά νοήματος αρχαιοελληνικά ρητά, είναι και αυτό πολύ βαθύτερο από όσο φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Η νοηματική πυκνότητά του ενισχύεται επιπλέον από την ανάγκη να γίνεται κατανοητό σε συνδυασμό με το άλλο παράγγελμα που δινόταν στους προσερχομένους: «Μηδέν άγαν».

Πόσο άραγε έχουν απασχολήσει οι ιδέες αυτές τους σημερινούς πολιτικούς (εάν υποθέσουμε ότι τους αφήνει κάποιον χρόνο η μελέτη των δημοσκοπήσεων); Ειδικότερα, έχουν άραγε ποτέ σκεφθεί μήπως οι προειδοποιήσεις που βλέπουμε στις συσκευασίες τροφίμων στα ράφια των σουπερμάρκετ- «ημερομηνία λήξεως τάδε» ή «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από τη δείνα ημερομηνία» - θα μπορούσαν να ισχύουν και για τους ίδιους; Διερωτώμαι, επειδή και ο πατέρας μου υπήρξε ένας άνθρωπος αφοσιωμένος στο δημόσιο καλό και στην πατρίδα του, ο οποίος όμως, ακόμη και σε προχωρημένη ηλικία, τυφλός και ολοένα πιο αδύναμος, δεν σταμάτησε να προσδοκά κάποιας μορφής πολιτική επάνοδο. Τούτη όμως ποτέ δεν ήλθε. Τολμώ δε να υποθέσω πως η αιτία δεν ήταν το γεγονός ότι, όπως όλοι οι άνθρωποι, έκανε κάποια λάθη, τα οποία πλήρωσε ακριβά ο ίδιος (όχι όμως η πατρίδα του), αλλά ότι είχε πια φτάσει η «ημερομηνία λήξεως» της πολιτικής του δράσης. Δύσκολα θα πίστευε κανείς πως δεν ισχύει το ίδιο και για άλλους πολιτικούς, οι οποίοι όμως αδυνατούν να διαβλέψουν την πορεία των γεγονότων.

Εμμονή με την εξουσία

Η ύβρις της κ. Θάτσερ, στη δύση του πολιτικού της βίου, επέφερε- όπως πάντοτε επιφέρει, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο- την νέμεσιν. Η εξουσία όμως που είχε ασκήσει η βρετανίδα πρωθυπουργός επί δέκα και πλέον χρόνια την είχε κάνει να παραβλέπει το γεγονός ότι θα ερχόταν μια μέρα που και η ίδια θα απομακρυνόταν (από το πολιτικό ράφι)· πράγμα το οποίο και συνέβη. Αυτή μάλιστα η ατιμωτική πτώση μάς έδωσε και τη μοναδική φωτογραφία της Σιδηράς Κυρίας να... κλαίει!

Είναι άραγε πιθανόν ο ελληνικός πολιτικός κόσμος, όλων των αποχρώσεων, να διέρχεται την ίδια ψυχολογική φάση, ανήμπορος να συνειδητοποιήσει ότι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο έχει κλείσει σχεδόν τριάντα χρόνια στην εξουσία και ότι για αρκετά μέλη του πλησιάζει ομοίως η στιγμή που θα απομακρυνθούν από το ράφι, έτσι όπως στις εκκλησίες σβήνουν τα τελειωμένα κεριά και τα πετούν;

Είναι αδιάσειστη η λογική βάση αυτού του ισχυρισμού. Και η ιστορία το επιβεβαιώνει. Εν τούτοις, ο παλιός πολιτικός κόσμος ποτέ δεν παραχωρεί αμαχητί τη θέση του στον νέο. Το πρόβλημα είναι ότι η δίψα του να μείνει στο προσκήνιο πληρώνεται από τον λαό. Και αν καθυστερήσει υπερβολικά η αλλαγή φρουράς, τα άξια ακόμη μέλη του παλιού κόσμου μπορεί και αυτά να παρασυρθούν από τον επερχόμενο χείμαρρο και η εξέλιξη να δώσει τη θέση της στην εξέγερση.

Βλέπω καθημερινά αυτή την εικόνα να μεγαλώνει μπροστά μου στη δεύτερη πατρίδα μου· και διαβάζω ότι το ίδιο μπορεί να ισχύει και για την πρώτη πατρίδα μου. Η άβυσσος που απλώνεται μπροστά από τους δύο πολιτικούς κόσμους- τον βόρειο και τον νότιο- οφείλεται στο γεγονός ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν είναι νέα. Και η έκτασή τους δεν έχει προηγούμενο. Τα προβλήματα αυτά θα προκαλέσουν πρωτοφανή οικονομική αστάθεια, ανεργία, φτώχεια, κοινωνικό αναβρασμό, αν όχι και ανατροπές. Το μόνο που παραμένει απρόβλεπτο είναι το πότε- ή, όπως θα έλεγαν οι σύγχρονοι πολιτικοί που θέλουν να... λατινίζουν, dies certus an incertus quando. Ο ελληνικός ήλιος όμως μουδιάζει τις αισθήσεις. Η μεσογειακή joie de vivre δεν είναι δυνατόν να χαλιναγωγηθεί από εγκεφαλικές εκτιμήσεις. Τα ατομικά συμφέροντα των χιλιάδων ανθρώπων οι οποίοι βιοπορίζονται χάρις στη γενναιοδωρία των πολιτικών αφεντικών τους- των γνωστών για την ακόρεστη ανάγκη τους για αδρά αμειβόμενους συμβούλους- ξέρουν πώς να παραμερίζουν τις λογικές αναλύσεις προκειμένου να «απομυζούν» τη ζωή όσο τα πράγματα πηγαίνουν καλά. Ας φάμε και ας πιούμε, λένε, και αύριο θα βρούμε κάποιους άλλους να ξεγελάσουμε και να εκμεταλλευτούμε. Η ιστορία διδάσκει (όποιον επιθυμεί να τη μελετήσει) ότι σε περιόδους επερχόμενης παρακμής οι λίγοι αισχροκερδούν εις βάρος των πολλών. Και τα όσα έχουν συμβεί στην Αγγλία μετά την τεράστια τραπεζική κρίση του τελευταίου έτους δείχνουν ακριβώς ότι πολλοί από εκείνους που την προκάλεσαν έρχονται τώρα να συμβουλεύσουν την κυβέρνηση για το πώς θα διαχειριστεί το χάος.

Οσοι είναι αρκετά έξυπνοι, ώστε να διακρίνουν το γενικό κλίμα δυσαρέσκειας, να συναισθανθούν την αποστροφή για τη διάχυτη οσμή διαφθοράς και να καταλάβουν ότι η επίκληση λατινικών φράσεων του τύπου mea culpa και tabula rasa συγκαλύπτει μια προσπάθεια διαγραφής ή και αποκήρυξης όλων όσα οι ίδιοι έκαναν, ωθούνται κατόπιν να προσανατολιστούν στη γενική αναζήτηση του «νέου»· διότι το «νέο», στην προκειμένη περίπτωση, είναι η τελευταία ευκαιρία επιβίωσης.

Δυστυχώς, αυτό το «νέο» είναι απλώς το «παλιό», αναβαπτισμένο «νέο». Είμαι της γνώμης ότι στο συγκεκριμένο σημείο έγκειται το σφάλμα της συλλογιστικής που πηγάζει από την απόγνωση. Πράγματι, το ξαναζεσταμένο φαγητό παραμένει το ίδιο, παλιό φαγητό και, τις πιο πολλές φορές, είναι και πιο άνοστο.

Συνεργασίες «made in Greece»

Οι σημερινές συζητήσεις περί κυβερνήσεων συνεργασίας αποτελούν απλώς έξυπνες προσπάθειες να σερβιριστούν ξαναζεσταμένα φαγητά. Για ποιον λόγο όμως ο Χ, που ήταν μέλος μιας, υποθετικά, «αποτυχημένης» κυβέρνησης, θα γίνει «καλός» εάν συμμετάσχει σε μια κυβέρνηση της οποίας είναι μέλος και ο, υποθετικά, εξίσου «αποτυχημένος» Ψ; Το νιτρικό οξύ και η γλυκερίνη, μολονότι, ξεχωριστά, είναι χρήσιμες (και σταθερές) χημικές ουσίες, σε συνδυασμό γίνονται η επικίνδυνη εκρηκτική ύλη νιτρογλυκερίνη. Χρειαζόμαστε όμως κάτι τέτοιο στη σημερινή πολιτική; Οπωσδήποτε, τα μείγματα αυτά προωθούνται από τους «πολιτικούς σεφ» τους με έξυπνους τρόπους. Ενας τρόπος είναι η παραδειγματική αναφορά σε συνεργατικές κυβερνήσεις άλλων χωρών, όπως της Γερμανίας. Προσωπικά, δυσκολεύομαι να παραλληλίσω τη σχετικά επιπόλαιη μεσογειακή σκέψη με τον ελεγχόμενο και προμελετημένο τρόπο δράσης των Γερμανών. Επίσης, δεν μπορώ καν να διανοηθώ να γίνεται στην Ελλάδα μια ταυτόχρονη τηλεοπτική εμφάνιση δεξιών και σοσιαλιστών, ανάλογη εκείνης που έγινε πριν από μερικές εβδομάδες στη Γερμανία, όταν ανακοινώθηκε το νέο χρηματοοικονομικό πακέτο, αφήνοντας κατά μέρος βαθιά ριζωμένες ιδεολογικές πεποιθήσεις.

Κατά την άποψή μου, οι πολιτικές συνεργασίες στην Ελλάδα έχουν μια δική τους, χαρακτηριστική χροιά. Είναι, εν ολίγοις, «made in Greece». Θεωρώ, και μπορεί φυσικά να σφάλλω, ότι η προαναφερθείσα στάση υποδηλώνει μια προσωρινή, καιροσκοπική συμβίωση, η οποία κρατά όσον καιρό απαιτείται προκειμένου ο ικανότερος από τους δύο «συμβιούντες» να αποκτήσει το πλεονέκτημα που του (ή της) χρειάζεται. Κατόπιν, όταν επιτευχθεί αυτός ο στόχος, η σύμπραξη τερματίζεται και οι εκλογείς καλούνται να επιλέξουν μεταξύ Χ και Ψ, που αμφότεροι είναι μεν γνώριμοι στο κοινό επί δεκαετίες, αλλά έχουν πλέον πάρει το χρίσμα του «νέου», μια και έχουν εμβαπτιστεί στην Κολυμβήθρα του «συνεργατικού» Σιλωάμ. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο, το ανασυσκευασμένο προϊόν αποκτά καινούργια «ημερομηνία λήξεως».

Έτσι λειτουργούσαν οι τριαρχίες στη Ρώμη. Καθώς μάλιστα πιστεύω πως η Ελλάδα πλησιάζει περισσότερο στη Ρώμη παρά στη Γερμανία, περιμένω με ανυπομονησία να δω ποιος θα είναι ο επόμενος Μάρκος Αντώνιος και ποιος ο επόμενος Οκτάβιος Αύγουστος. Εως τότε, όμως, ας ζεστάνω καλού- κακού το δείπνο μου, προτού «αλλοιωθούν» εντελώς τα συστατικά του! Διότι, primum enim edere, deinde philosophari (και ας αφήσουμε τους λατινιστές της πολιτικής να μεταφράσουν μόνοι τη φράση αυτήν).

Ελενα Μπασέσκου - Ξεχωρίζει για δύο πράγματα ...

Κώστας Παπαχλιμίντζος
Δημοσιογράφος - Άρθρο του στον "Ελεύθερο Τύπο" - 26/1/2009


Υποψήφια ευρωβουλευτής η κόρη του προέδρου της Ρουμανίας
(το ένα της προσόν)

Συνολικά 785 ευρωβουλευτές θα εκλεγούν από τις κάλπες που θα στηθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε λιγότερο από έξι μήνες. Μία έχει ήδη κερδίσει τις εντυπώσεις, πριν καν διασχίσει για πρώτη φορά το πάρκο Λεοπόλντ, που οδηγεί στην είσοδο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Μην πάει ο νους σας σε καινοτόμες πολιτικές θέσεις ή πρωτότυπες απόψεις. Η Έλενα Μπασέσκου διεκδικεί επάξια τον τίτλο της πιο γοητευτικής παρουσίας που έχει αναδείξει ποτέ ο θεσμός των ευρωεκλογών, από την καθιέρωσή του το 1979 μέχρι σήμερα.

«Μα πώς είναι τόσο σίγουρη για την εκλογή της;», θα αναρωτηθεί ένας καλόπιστος αναγνώστης. Πέρα από την εντυπωσιακή της εμφάνιση, η 26χρονη Ρουμάνα διαθέτει άλλο ένα ισχυρό διαβατήριο για τις Βρυξέλλες: Ο πατέρας της, Τραϊάν, είναι ο πρόεδρος της χώρας και ηγετική φυσιογνωμία του κυβερνώντος Δημοκρατικού Φιλελεύθερου Κόμματος.

«Μη με ρωτήσεις κι εσύ αν θα εκλεγώ λόγω του ονόματος που έχω! Στις ΗΠΑ, κανείς δεν έλεγε ότι ο Μπους ήταν παιδί του πατέρα του». Έχοντας έρθει το Σαββατοκύριακο στην Αθήνα για το συνέδριο της Νεολαίας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, η Μπασέσκου γνωρίζει καλά ποια είναι η πρώτη ερώτηση που πιθανότατα θα της θέσει ένας δημοσιογράφος. Το αίτημα γίνεται σεβαστό. Η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από τη ζωή της.

«Οι παπαράτσι με κυνηγούν όπου σταθώ και όπου βρεθώ. Κάθε μέρα βλέπω το πρόσωπό μου στις εφημερίδες. Δεν υπάρχει κανένας σεβασμός για την ιδιωτική μου ζωή. Μόνο τα τρία χρόνια που ήμουν στην Ουάσιγκτον (σ.σ.: σπούδασε οικονομικά) ζούσα απολύτως φυσιολογικά», λέει με μια μικρή δόση μελαγχολίας.

Η ίδια, βέβαια, δεν είναι ακριβώς ο τύπος του ανθρώπου που αποφεύγει μετά μανίας τα φλας της δημοσιότητας. Κάθε άλλο, μάλιστα. Εργαζόμενη ως μοντέλο από τα 16 της χρόνια, έχει περπατήσει στις πασαρέλες του Παρισιού και του Μιλάνου και έχει γίνει το πρόσωπο σε πολλές διαφημιστικές καμπάνιες.

Η δε σχέση της με το γιο επιφανούς στελέχους του Σοσιαλιστικού Κόμματος και διαπρύσιου επικριτή του πατέρα της έχει απασχολήσει αμέτρητες φορές το ρουμανικό Τύπο. «Μη μου το θυμίζεις αυτό! Η σχέση μας έχει περάσει από χίλια κύματα, αλλά είμαστε ακόμα μαζί. Μέχρι και ο πατέρας μου στην αρχή με πίεζε να χωρίσω». Και τώρα; Τώρα πια ο κ. Μπασέσκου το αντιμετωπίζει με χιούμορ. «Κάτι ήξερα που σε βάφτισα Έλενα», λέει στη μικρή κόρη του. «Είσαι πηγή προβλημάτων, όπως η μυθική Ελένη της Τροίας!».

Τα επόμενα πέντε χρόνια, η «Ελένη της Κοστάντζα» (σ.σ.: τόπος καταγωγής της) θα μοιράζει το χρόνο της μεταξύ Στρασβούργου και Βρυξελλών. «Τα επόμενα 4!», με διορθώνει. «Το 2013 θα επιστρέψω στο Βουκουρέστι για να θέσω υποψηφιότητα για τις βουλευτικές εκλογές».

Στην πολιτική σκηνή της Ρουμανίας, ένα νέο πρόσωπο ήρθε για να μείνει. Κι όπως όλα δείχνουν, δεν θα δυσκολευτεί να το κάνει.

Τα κόμματα, οι συμβιβασμοί και η κρίση

Νίκος Χαριτάκης
Καθηγητής στο Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθύνων σύμβουλος του Ταμείου Νέας Οικονομίας.
Άρθρο του στην εφημερίδα "Το Βήμα" - 8/2/2009


Πιθανότητα και προοπτικές πολιτικής συνεργασίας στη χώρα μας είναι το ερώτημα. Οι τάσεις που δημιούργησε η νέα προεδρία των ΗΠΑ αρχίζει να βρίσκει πρόσφορο έδαφος. Η συνάφεια του οικονομολόγου δεν είναι τυχαία. Πρόσφατες αναζητήσεις στα οικονομικά εξετάζουν: Τι σημαίνει καλή κυβέρνηση; Γιατί αποτυγχάνουν οι κυβερνήσεις; Τι μηχανισμούς κινήτρων μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ώστε πολιτικοί και δημόσιοι λειτουργοί να στοχεύουν στο δημόσιο και όχι στο ατομικό συμφέρον; Αποκορύφωση όλων αποτελεί το ερώτημα: Υπάρχει ένα άριστο μέγεθος εθνικού κράτους που εξισορροπεί οφέλη από το μέγεθος και κόστη από τη διαφορετικότητα των προτιμήσεων σε δημόσια αγαθά και πολιτικές των κυβερνήσεων;

Από τη Wikipedia μαθαίνουμε ότι η πρώτη μορφή πολιτικής συνεργασίας αφορά «συναίνεση» και όχι εκχωρήσεις δικαιωμάτων σε νομοθετήματα και διοικητικές αποφάσεις. Η δεύτερη αφορά «συμβιβασμό» με εμπλοκή όλων των μερών σε σύνθετα πολιτικά θέματα έγκαιρα, ώστε να επιτευχθεί η άριστα εφικτή λύση με το μέγιστο αποτέλεσμα. Οσο για την τρίτη, δεν την αναζητούμε στις εγκυκλοπαίδειες, αφού μεταφράζεται ως «κομματική πειθαρχία». Ελληνικά παραδείγματα θυμίζουμε ότι είναι οι συναινέσεις νομοθετικού περιεχομένου, ιδιαίτερα σε τροπολογίες υπέρ κομμάτων και ομάδων πίεσης. Οι συμβιβασμοί αφορούν ενέργειες όπως συμμετοχή στην ΕΕ, στο ευρώ και στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Τέλος, το μαντρί αποτελεί την καθημερινότητα της ψήφου των βουλευτών της κυβερνητικής παράταξης.

Και, για να περιορίσουμε την έκταση του κειμένου, παραπέμπουμε σε βασικές έννοιες όπως Ιωβηλαίο, Σεισάχθεια, Μουσουλμανικές αρχές στην Τραπεζική (απαγόρευση τόκου στα δάνεια), Κοινωνία Εταίρων (ομόφωνη απόφαση) και Ανώνυμη Εταιρεία (πλειοψηφική απόφαση) _ βιβλιογραφία στη διάθεση του ενδιαφερομένου αναγνώστη _, όπου η συνεργασία λειτουργεί συνήθως αποτελεσματικά. Υποστηρίζουμε λοιπόν ότι επιλογές σε κρίση περιέχουν στοιχεία μεγαθυμίας.

Ολοι οι πολίτες, ψηφοφόροι ή μη, είναι μέλη της κοινωνίας, άρα και διεκδικητές μεριδίων. Θεωρούμε ότι όσοι αποφασίζουν έχουν αποδεχτεί ότι ατομική ευθύνη σημαίνει και κατανόηση της θέσεως του αντιπάλου. Οσοι λοιπόν διαχειρίζονται εξουσία οφείλουν να προσβλέπουν στην αποτελεσματικότητα, αλλά και στο απαιτητό εισόδημα των πολιτών. Γνωρίζουμε ότι στις πολυμετοχικές επιχειρήσεις οι διοικήσεις ευθύνονται όταν οι αποφάσεις τους τις οδηγούν σε κατάρρευση. Το αποφεύγουμε επιβάλλοντας συστηματικούς ελέγχους και ποινές. Οι έλεγχοι, όμως, των μετόχων συχνά συγκρατούν την επιχειρηματική δράση και άρα το προσδοκώμενο εισόδημα. Το δίλημμα της πίττας και του σκύλου παραμένει. Η πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση διδάσκει ότι τελικά οι ευθύνες είναι κοινές και στα στελέχη, αλλά και στους μετόχους που ζητούσαν όλο και μεγαλύτερα κέρδη. Στον πόλεμο του Ιράκ ευθύνονται και τα μέλη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος αλλά σε κάποιο βαθμό και οι Δημοκρατικοί που εκχώρησαν δικαιώματα για εθνικό σκοπό. Συμπέρασμα, ναι στον συμβιβασμό αλλά σε «ποια τιμή».

Αν δεχτούμε τον συμβιβασμό, αναγνωρίζουμε ότι οι αποφάσεις στο μεσοδιάστημα θα ανατεθούν στην κυβέρνηση. Τυφλή συνεργασία, όμως, είναι επικίνδυνη. Ο φόβος ότι θα οδηγηθούμε σε επιλογές που θα εξυπηρετούν τα συμφέροντα των διοικούντων δεν εξαφανίζεται. Εκτός κι αν ο σκοπός, π.χ., προστασία των εθνικών συνόρων, είναι υπέρτατος. Διαφορετικά ζούμε σε μόνιμη απραξία από αλλεπάλληλες αμφισβητήσεις. Συμπέρασμα: το μαντρί, σε πολλές περιπτώσεις που δεν έχουμε υπέρτατους σκοπούς, διευκολύνει τη λήψη αποφάσεων και αναπτύσσει γόνιμη αντιπαλότητα.

Οσο πιο ισχυρός είναι ο ισολογισμός της εταιρείας τόσο ισχυρότερη είναι η τυπική εξουσία των διοικούντων έναντι των μετόχων. Το ίδιο ισχύει και για τις κυβερνήσεις. Είναι λοιπόν αναγκαίος ο συμβιβασμός σε περιόδους οικονομικής ισχύος ή όχι; Κατ' αρχήν όχι. Πώς, όμως, αποφεύγουμε φαινόμενα όπου οι μεγάλοι μέτοχοι έχουν «άλλη» φωνή έναντι των μικρομετόχων, σε βαθμό που να στρεβλώνουν ακόμη και τις επιλογές; Μήπως μας θυμίζει κάτι για τις κοινωνίες με ισχυρά επαγγελματικά λόμπι που επηρεάζουν τις κυβερνήσεις; Και αν ναι, μήπως ένας συμβιβασμός ανεξαρτήτως των οικονομικών συγκυριών, και παρά την αντιπαλότητα των μικρών κομμάτων, θα ήταν προς όφελος των ψηφοφόρων τους; Μήπως οφείλουμε να συμβιβαστούμε στους κανόνες δημοσιονομικής επιτήρησης προς όφελος των αδυνάτων πολιτικά; Μήπως ο συμβιβασμός και όχι η αντιπαλότητα θα απέτρεπε τον ευτελισμό της δημόσιας Παιδείας και Υγείας ιδιαίτερα από τους εκπροσώπους των λαϊκών στρωμάτων;

Το θέμα δεν εξαντλείται. Είναι, όμως, γεγονός ότι οι απαιτήσεις των πολιτών δεν ξεπερνούν ποτέ τα πολιτικά κόμματα και τις ιδεολογικές πλατφόρμες. Οταν επιλέγουμε ως πολίτες, συμβιβαζόμαστε. Τα κόμματα δεν θα έπρεπε λοιπόν να φοβούνται τον συμβιβασμό και τη στήριξη των αντιπάλων, καθώς στόχοι και ιδεώδη δεν εξαφανίζονται με τη συναίνεση, ούτε ακόμη και με συμβιβασμούς. Ο Schumpeter αναφερόταν στην κρίση ως «δημιουργική καταστροφή». Προσωπικά, με βάζει σε θετικές σκέψεις η φράση του νέου διευθυντή του γραφείου του Ομπάμα, ο οποίος είπε: «Ποτέ δεν θα θέλαμε μια σοβαρή κρίση να πάει χαμένη».

Ζητείται πυροσβέστης

Γιάννης Πρετεντέρης
Δημοσιογράφος - Άρθρο του στην εφημερίδα "Το Βήμα" - 8/2/2009


Η σημερινή Ελλάδα ζει την εξής περίεργη κατάσταση: η μεν κυβέρνηση ετοιμάζει εκλογές, η δε αντιπολίτευση τις ζητάει. Μια περίεργη κατάσταση που μετατρέπεται σε οξύμωρο σχήμα αν εκτιμήσει κανείς ότι τόσο η κυβέρνηση όσο και αντιπολίτευση γνωρίζουν πως οι εκλογές δεν μπορούν να λύσουν κανένα ουσιαστικό πρόβλημα της χώρας, εκτός ίσως από την ανακατανομή των υπουργικών γραφείων και των κυβερνητικών αυτοκινήτων.

Και ο λόγος είναι εξαιρετικά απλός. Τίποτε δεν αφήνει να διαφανεί ότι όποιο κυβερνητικό σχήμα κι αν προκύψει από την εκλογική αναμέτρηση θα είναι ισχυρότερο από το σημερινό, μάλλον το αντίθετο... Και σας διαβεβαιώ, το μέτρο σύγκρισης δεν είναι και πολύ υψηλό!

Η περίεργη κατάσταση που μετατρέπεται σε οξύμωρο σχήμα εξελίσσεται σε παρανοϊκή διαδικασία αν αναλογιστεί κανείς ότι και η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση έχουν δίκιο. Οσο παρατείνεται η σημερινή κατάσταση, ο τόπος δεν μπορεί να αποφύγει τις εκλογές. Ακόμη κι αν γνωρίζει ότι, κατά πάσα πιθανότητα, η κατάσταση θα είναι χειρότερη ύστερα από αυτές.

Να τολοιπόντο πρώτο συμπέρασμα. Η χώρα (αυτή τη στιγμή) δεν έχει τόσο οικονομικό όσο πολιτικό πρόβλημα.

Δεν διαθέτει μια «πλειοψηφία εργασίας», ούτε δείχνει ιδιαίτερα διατεθειμένη να την αποκτήσει συντόμως.

Και το δεύτερο συμπέρασμα. Όσο δεν υπάρχει μια «πλειοψηφία εργασίας», τόσο δυσχερέστερη θα καταστεί η αντιμετώπιση της κρίσης τη στιγμή που θα ξεσπάσει και στην Ελλάδα σε όλη της τη μεγαλοπρέπεια- μάλλον μετά το καλοκαίρι...

Μέσα σε αυτό το σκηνικό (τη βασιμότητα του οποίου ουδείς, νομίζω, μπορεί να αμφισβητήσει...) έρχονται ο Καραμανλής και ο Παπανδρέου να διατυπώσουν δύο φαινομενικά αντίθετες προτάσεις:

* Ο Καραμανλής ζητεί συναίνεση, χωρίς να διευκρινίζει από ποιους, σε ποια βάση και με ποιο σχέδιο. Η άποψη ότι δεν γίνεται οι αγρότες να παρελαύνουν στην Αθήνα με τα τρακτέρ είναι αναμφισβήτητα ορθή αλλά δεν συνιστά μέθοδο αντιμετώπισης της ύφεσης.

* Ο Παπανδρέου ζητεί εκλογές, χωρίς να εξηγεί πώς και με ποιους θα τα καταφέρει καλύτερα από τους σημερινούς αν τις κερδίσει. Μπορεί η κυβερνητική πολιτική να πάσχει, και μάλιστα σοβαρά, αλλά από πουθενά δεν προκύπτει ότι κάποια δική του πολιτική υπάρχει και ότι είναι καλύτερη.

Το σπίτι, δηλαδή, έχει πιάσει φωτιά. Και, τηρουμένων των αναλογιών, ο ένας προτείνει να κάτσουμε ήσυχοι μήπως σβήσει η φωτιά και ο άλλος να πηδήξουμε από το παράθυρο μήπως και δεν σκοτωθούμε. Ομολογώ ότι ούτε η μία λύση με ενθουσιάζει ούτε η άλλη. Όταν πιάνει φωτιά δεν φωνάζεις τον Νικολακόπουλο , φωνάζεις την Πυροσβεστική.

Γι΄ αυτόν ακριβώς τον λόγο, εξακολουθώ να θεωρώ ότι σε αυτή την κρίσιμη κατάσταση το ζητούμενο δεν είναι αν θα γίνουν εκλογές, ούτε πώς διαδηλώνουν οι αγρότες, αλλά πώς θα βρούμε έναν πυροσβέστη. Πώς θα βρούμε δηλαδή έναν άνθρωπο ο οποίος κυρίως ξέρει να σβήνει φωτιές και είναι έτοιμος να αρπάξει τον πυροσβεστήρα. Μεταξύ μας, δεν βλέπω κάποιον τέτοιο στον ορίζοντα...

Αυτό είναι το τρίτο συμπέρασμα.

Ο «ανθός» και ο βιασμός

Πάσχος Μανδραβέλης
Δημοσιογράφος - Άρθρο του στην Καθημερινή - 11/2/2009

Kαθείς μπορεί να χαρακτηρίζει εαυτόν όπως θέλει. Άλλος μπορεί να αυτοσυστήνεται ως όμορφος, άλλος ως έξυπνος, κι άλλος ως όμορφος, έξυπνος και μετριόφρων ταυτόχρονα. Γι’ αυτό δεν μπορεί να αποδοθεί κανείς ψόγος στους «απελευθερωτές της Λυρικής» που συστήνονται ως εξής: «είμαστε ο ανθός της ζωής. Καλλιτέχνες είναι όσοι ονειρεύονται, όσοι αυτοοργανώνονται, όσοι επιθυμούν και αγωνίζονται, όσοι δημιουργούν». Μπράβο τους, αν και ο ορισμός του «καλλιτέχνη» είναι ευρύς και ελλιπής ταυτόχρονα. Όλοι οι άνθρωποι και φυσικά οι καλλιτέχνες «ονειρεύονται, αυτοοργανώνονται, επιθυμούν, αγωνίζονται, δημιουργούν», αλλά σε μια κοινωνία ως καλλιτέχνες αναγνωρίζονται, όσων το έργο αναγνωρίζεται. Κακώς, αλλά σ’ αυτή την «κακούργα κενωνία» η τέχνη χρειάζεται και μια αγορά ή έστω κάποια αναγνώριση. Για παράδειγμα, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν περάσει κατά την εφηβεία τους από το στάδιο του ποιητή, αλλά εμείς οι υπόλοιποι ποιητή θεωρούμε τον Καβάφη, τον Ελύτη, τον Σεφέρη κ.ά. Με άλλα λόγια, δεν αρκεί η πρόθεση, πρέπει να υπάρχει και αποτέλεσμα το οποίο θα το αναγνωρίζουν κι άλλοι.

Πώς, όμως, ξεπερνούν οι «απελευθερωτές» τις προτιμήσεις της κοινωνίας; Με συνωμοσιολογία. Γράφουν στην ανακοίνωσή τους: «Απελευθερώσαμε την ΕΛΣ ως απάντηση στο πνίξιμο κάθε ελεύθερης έκφρασης, την επιβολή πλαστών επιθυμιών... Η παρουσία και η δράση μας στο χώρο της ΕΛΣ καταδεικνύει ότι η διάκριση “υψηλού-χαμηλού” πολιτισμού όχι μόνο δεν υφίσταται ουσιαστικά, αλλά αποτελεί έκφραση εξουσιαστικών σχημάτων που μας διαιρούν και μας περιχαρακώνουν. Για μας η τέχνη είναι ένα πεδίο σύγκρουσης». Με άλλα λόγια, ο Κωνσταντίνος Καβάφης είναι ισάξιος των στιχουργών των ημερολογίων και όσοι προτιμούν τον πρώτο δεν είναι μόνο ηλίθιοι που τους έχουν επιβληθεί «πλαστές επιθυμίες», αλλά και ύποπτοι: η προτίμησή τους «αποτελεί έκφραση εξουσιαστικών σχημάτων που διαιρούν και περιχαρακώνουν τον κόσμο».

Αυτή είναι μια χαριτωμένη θεωρία εξίσου ανόητη με εκείνη που θέλει τις επιστημονικές θεωρίες ισάξιες με τα μεταφυσικά δόγματα επειδή είναι προϊόντα διαφορετικών πολιτισμών. Οι χαριτωμένες θεωρίες, όμως, για να είναι χαριτωμένες πρέπει να παραμένουν στη σφαίρα του λόγου. Όταν γίνονται πράξη μεταμορφώνονται -στην καλύτερη περίπτωση- σε παραβίαση δικαιωμάτων των άλλων.

Κατ’ αρχήν πρέπει να αναρωτηθούμε πώς ορίζονται οι πλαστές και οι γνήσιες επιθυμίες. Υπάρχει άραγε ιδεότυπος επιθυμίας για να χωρίσουμε τις μεν από τις δε; Γιατί η επιθυμία κάποιων να δουν τη «Ζιζέλ» ήταν πλαστή, ενώ η επιθυμία κάποιων άλλων είναι γνήσια και ως εκ τούτου ιερή; Πέρα από αυτό... Κάποιοι άνθρωποι έχοντας την πλαστή έστω επιθυμία, ήθελαν να δουν τη «Ζιζέλ». Μπορεί να μην κατανοούν όσα και οι «απελευθερωτές της Λυρικής», μπορεί να πέφτουν θύματα των «εξουσιαστικών σχημάτων», αλλά αυτοί «Ζιζέλ» ήθελαν να δουν κι όχι τετράποδα στη σκηνή (σ.σ.: μέχρι και αδέσποτα σκυλιά συμμετείχαν στα χάπενινγκ κατά τις ημέρες της κατάληψης).

Αν οι «πεπλανημένοι της επιθυμίας» έχουν άδικο να προτιμούν τη «Ζιζέλ» αυτό είναι ένα θέμα που πρέπει να συζητηθεί και όχι να τους επιβληθεί διά της κατάληψης. Κι αυτό επειδή η επιβολή της επιθυμίας του ενός επί της επιθυμίας του άλλου λέγεται βιασμός. Άσχετα αν ο βιαστής θέλει να πιστεύει ότι είναι «ανθός της ζωής».

Παιδικά παιχνίδια με «νόημα» ...

Korinthius Maximus
Περιοδικό MyPress - Τεύχος 5 - Ιανουάριος 2008

Τα Χριστούγεννα είναι η χαρά του παιδιού και ταυτόχρονα του διαφημιστή, του καναλάρχη, του μαγαζιού και φυσικά της κατανάλωσης. Το καταναλωτικό μέρος της γιορτής περιστρέφεται γύρω από τα παιδιά και από τη διαμόρφωση των «θέλω» τους. Οι εταιρείες παιχνιδιών δίνουν τα ρέστα τους για να εντυπωσιάσουν, να κεντρίσουν το ενδιαφέρον των παιδιών και τελικά να τα στείλουν μαζί με τους γονείς τους στο κατάστημα για να «αγοράσουν».

Τα παιδιά είναι ο καλύτερος πελάτης. Η άγνοιά τους για το «πεπερασμένο» του χρήματος, η αχανής φαντασία τους, η εκνευριστική (για τους γονείς) εμμονή τους να θέλει το χέρι τους ό,τι δει το μάτι τους, η γρήγορη εναλλαγή των επιθυμιών τους, η εύκολη μετάβαση των συναισθημάτων τους από την επιθυμία στον κορεσμό, η «φυσική» τους τάση για το νέο και το καινούριο, αποτελούν τα θεμελιώδη εργαλεία για τις εταιρίες παιχνιδιών και τους διαφημιστές.

Καλό παιχνίδι με όρους της αγοράς είναι εκείνο που θα γίνει απόλυτα επιθυμητό, θα παρουσιαστεί ως αναγκαίο στο παιδί, θα του «γυαλίσει» και όταν το πάρει στο δωμάτιό του θα το βαρεθεί γρήγορα ώστε να αναζητήσει το επόμενο μοντέλο.

Τέτοια παιχνίδια στο πέρασμα των ετών έχουν εμφανιστεί πολλά και έχουν εκπληρώσει το σκοπό τους. Πόσα και πόσα παιχνίδια δεν έτυχε να δείτε καταπληκτικά στη διαφήμιση, εντυπωσιακά στο κουτί τους, υπέροχα στη φωτογραφία και μετά από δύο – τρείς ημέρες έγιναν βαρετά, μονότονα, χωρίς ουσία και τελικά κατέληξαν σε κάποιο πατάρι ή σε κάποια αποθήκη να περιμένουν τη φθορά του χρόνου (φθείρονται και αργά τα υλικά με τα οποία τα φτιάχνουν).

Ο κόσμος έχει πια συμβιβαστεί με την ιδέα του υπερκαταναλωτικού σοκ σε συγκεκριμένες εορτές που επέβαλε η πρακτική της επιχειρηματικότητας. Δε φταίνε όμως οι γιορτές. Εμείς φροντίσαμε να τις καταστήσουμε καταναλωτικό crescendo, μεταφράζοντας τα συναισθήματα σε χρήμα και υλικό. Δεν έχουμε χρόνο να παίξουμε με τα παιδιά μας, θα τους πάρουμε όμως το πιο ακριβό παιχνίδι για να «εξαγοράσουμε» έστω και στιγμιαία ένα «happy face», δεν έχουμε χρόνο να αγαπήσουμε το/τη σύντροφό μας, θα αγοράσουμε όμως το ακριβό κόσμημα, το ακριβό ρούχο και θα πάμε να φάμε στο ακριβό εστιατόριο «εξαγνίζοντας» τις στιγμές, που θα έπρεπε να έχουμε ζήσει, αλλά δε ζήσαμε γιατί δεν προλαβαίνουμε τρέχοντας να βγάλουμε λεφτά, λεφτά, λεφτά. Και όλο τρέχουμε και λεφτά δε βγαίνουνε γιατί σε αντίθεση με τα συναισθήματα υπόκεινται στον ανελέητο όρο του «πεπερασμένου».

Όσα και να έχεις, πάντα κάτι θα σου λείπει, ή τελικά και να μη σου λείπει τίποτα θα βρεις κάτι που δεν θα αποκτάται με χρήμα, θα καταλήξεις στην έννοια, στο άυλο. Πιθανώς θα σου λείψει η γαλήνη, η φιλία, η αγάπη, η ψυχική πληρότητα και είτε θα πας να κάνεις τον εξτρεμιστή στο Αφγανιστάν προσπαθώντας να δώσεις ένταση και χρώμα στη ζωή σου, ή θα πετάξεις μέσα στο φούρνο μικροκυμάτων 2 κιλά κοκαΐνη που θα την «κατεβάσεις» μονορούφι και θα αποδημήσεις έστω και με μια εικονική πληρότητα χαοτικών παραισθήσεων. Όσα και να έχεις, τελικά θα αναζητάς στιγμές. Στιγμές χαράς, αγάπης, ευτυχίας, λύπης, μόχθου, προσπάθειας. Όλα αυτά δεν αγοράζονται, δεν έχουν ταμπελάκι και συνεπώς δεν έχουν και περιόδους εκπτώσεων !

Φέτος στις γιορτές, παρακολουθώντας τηλεόραση, κόντεψα να πάθω παράκρουση. Και να φανταστείτε ότι όλα τα παραπάνω τα είχα πάνω – κάτω στο μυαλό μου, οπότε πίστευα ότι ήμουν προετοιμασμένος για όλα. Είχα καιρό να «λαλήσω» με διαφήμιση. Η τελευταία μέχρι τότε ήταν εκείνη με κάτι κακόγουστα παιχνίδια με μικρόφωνα και τεχνητές πίστες που ήθελαν να μετατρέψουν τα παιδιά σε επίδοξα τραγουδιστάκια ή μοντέλα τροφοδοτώντας τη σχετική τηλεοπτική βιομηχανία.

Και ξαφνικά …

Και ξαφνικά αρχίζει να παίζει μια διαφήμιση με κάτι κουκλίστικα, ροζουλιά πλαστικά, με κάτι μικροσκοπικά φανταχτερά ρουχαλάκια, παπουτσάκια, τσαντάκια και κάθε είδους κοριτσίστικο σκατολοΐδι. «Εντάξει ρουχαλάκια για κούκλες», σκέφτηκα, τετριμμένο παιχνιδάκι που θα αρέσει στα κοριτσάκια. Οι εικόνες εναλλάσσονταν ταχύτατα με τις πιτσιρίκες της διαφήμισης να συμπεριφέρονται σαν μανιακές λιγούρες μέσα σε πολυκατάστημα με 90 % εκπτώσεις. Μέχρι εκεί το άντεξα.

Όταν όμως είδα ότι για να μπουν τα κοριτσάκια στη Fashion Fever Shopping Boutique, έπρεπε να έχουν μια πλαστική ροζ κάρτα που έπαιζε το ρόλο της πιστωτικής, τρελάθηκα. Όλα αυτά τα σκατολοΐδια μπορούσαν να τα «αγοράζουν» με αυτή την πιστωτική, περνώντας την από την ειδική, αχόρταγη οπή. Η ροζ πιστωτική δεν είχε φυσικά κανένα όριο (παιχνίδι είναι βλέπετε) και τα κοριτσάκια θα αγόραζαν όοοοοοολα τα φορεματάκια του σαχλομάγαζου.

Φρίκαρα και ακόμα δεν έχω ηρεμήσει. Εκείνη την ώρα μου ήρθαν όλα στο κεφάλι. Οι εικόνες από τα κουτσομπολίστικα περιοδικά, το δελτίο ειδήσεων του σταθμού των «διασημοτήτων», οι εκπομπές με τους τραγουδιστές, τους χορευτές, τους ηθοποιούς, οι εκπομπές με το ανακριτικό μηχάνημα και τόσα άλλα. Τα έχω πια συνηθίσει όλα αυτά όμως …

Ποτέ δε μπορούσα να φανταστώ ότι θα φτιαχνόταν ένα παιχνίδι που θα έβαζε κοριτσάκια από 9 έως 12 ετών στο τριπάκι του πλαστικού χρήματος, του μπάσε – βγάλε της πιστωτικής στην οπή, της μανιακής καταναλωτικής συμπεριφοράς που θα είχε μια κερατωμένη 60χρονη σύζυγος μεγαλοεπιχειρηματία, έχοντας στην τσάντα της την golden πιστωτική του και κοιτώντας τον μέσα από το παράθυρο του ταξί να τσιλημπουρδίζει με ένα 20χρονο πιπινάκι.

Εδώ μιλάμε για παιχνίδι με άμεσο στόχο να αποτεφρώσει κάθε έννοια λογικής κάθε ίχνος εγκράτειας που προσπαθεί εναγωνίως ο γονιός να μεταδώσει στο παιδί του, ιδιαίτερα στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε.

Αν θέλετε να βιώσετε τα ίδια συναισθήματα με μένα, δεν έχετε παρά να μπείτε στο youtube και να πληκτρολογήσετε τον τίτλο του παιχνιδιού που σας προανέφερα …

Κάντε το και στείλτε μου τα σώψυχά σας στο email μου kormaximus@gmail.com.

Μέχρι να ηρεμήσουμε, σας αφήνω και τα λέμε στο επόμενο τεύχος …

Ιέραξ σε πτήση εκτός συνόρων

Ethan Bronner
Άρθρο του στους New York Times και "Το Βήμα" - 7/12/2008

Ως υποψήφια για το χρίσμα των Δημοκρατικών προειδοποίησε ότι το Ιράν μπορεί να αφανιστεί αν πραγματοποιήσει πυρηνική επίθεση εναντίον του Ισραήλ και δήλωσε ότι η Ιερουσαλήμ πρέπει να παραμείνει η αδιαίρετη πρωτεύουσα του Ισραήλ. Ως γερουσιαστής ψήφισε υπέρ τού να θεωρηθούν «τρομοκρατική οργάνωση» οι Φρουροί της Επανάστασης του Ιράν, καθώς και υπέρ του πολέμου στο Ιράκ. Γι΄ αυτό ενώ ο διορισμός της Χίλαρι Κλίντον στη θέση της υπουργού Εξωτερικών τυγχάνει γενικώς καλής υποδοχής από τον κόσμο, η άποψη στη Μέση Ανατολή είναι πιο περίπλοκη.

Η περιοχή αυτή αναμένει την άμεση προσοχή της νέας κυβέρνησης δεδομένου ότι ο Μπαράκ Ομπάμα στην ομιλία του κατά τον διορισμό της υπουργού Εξωτερικών ανέφερε τρεις κρίσεις που θα αντιμετωπίσει κατά προτεραιότητα: την εξάπλωση των πυρηνικών όπλων στο Ιράν και στη Βόρεια Κορέα και τη διαμάχη μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων.

Σε πολλά άλλα σημεία του κόσμου η επιλογή της Κλίντον χαιρετίστηκε με αισιοδοξία, αν μη τι άλλο ως μέρος του επιχειρήματος πως «οποιοσδήποτε είναι καλύτερος από τον Τζορτζ Μπους». Όπως το έθεσε ο Σεργκέι Μαρκόφ , πολιτικός αναλυτής και μέλος της ρωσικής Βουλής,«το σημαντικότερο δεν είναι ποιος έρχεται αλλά ποιος φεύγει». Παρόμοια ήταν και η αντίδραση του Αντρέας Ετγκες, καθηγητή από το Βερολίνο:

«Μπορεί να μη συμφωνούμε σε όλα τα ζητήματα,όμως με τον Ομπάμα και τη Χίλαρι Κλίντον θα υπάρχει τουλάχιστον καλύτερη ατμόσφαιρα».

Στη Μέση Ανατολή το ερώτημα που διατυπώνεται είναι αν η στο παρελθόν «ιέραξ» Κλίντον θα μπορέσει τώρα να δώσει ένα διαφορετικό τόνο. Ως επικεφαλής της διπλωματίας στην κυβέρνηση Ομπάμα θα μπορέσει να διαπραγματευθεί με το Ιράν και να πείσει το Ισραήλ να αποσυρθεί από τα Υψώματα του Γκολάν προς χάριν της ειρήνης με τη Συρία, καθώς και από το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Όχθης και την Ανατολική Ιερουσαλήμ προκειμένου να διευκολύνει τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους; Πολλοί πιστεύουν πως θα το κάνει.

ΗΡαγκίντα Ντέργκαμ, αρθρογράφος στην παναραβική εφημερίδα «Αλ Χαγιάτ», έγραψε όχι για το αν, αλλά για το πότε θα αρχίσουν«οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα και στην Τεχεράνη» και παρότρυνε την Ουάσιγκτον να θεωρήσει τα προβλήματα της περιοχής αλληλένδετα- «να μη σκέφτεται το Ιράν ασχέτως του Ιράκ ή τη Συρία ασχέτως του Λιβάνου ή το Ισραήλ ασχέτως της Παλαιστίνης».

Η άποψη αυτή είναι ευρέως διαδεδομένη ανάμεσα στους φιλοδυτικούς Άραβες και στους φιλελεύθερους και αριστερούς Ισραηλινούς. Άλλοι οι οποίοι υποστηρίζουν ότι ο αραβικός κόσμος δεν είναι έτοιμος για μια συμφωνία ή που επιθυμούν να κρατήσει το Ισραήλ τα εδάφη για λόγους ασφαλείας ή ιστορικούς ανησυχούν ακριβώς για τις ίδιες αιτίες.

Ο Εϊτάν Χαμπέρ, στενός συνεργάτης του πρώην πρωθυπουργού Γιτζάκ Ράμπιν, έγραψε ένα απαξιωτικό άρθρο για την Κλίντον στην εφημερίδα «Γεντιότ Αχαρονότ» κατηγορώντας την ότι η μοναδική φιλοδοξία της είναι να γίνει πρόεδρος και να πετύχει, γι΄ αυτό ο επόμενος πρωθυπουργός του Ισραήλ πρέπει«να μπει στα χαρακώματα και ίσως να φορέσει ένα κράνος».

Πολλοί ισραηλινοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι πολλά εξαρτώνται από το ποιος θα εκλεγεί πρωθυπουργός του Ισραήλ τον Φεβρουάριο. Αν κερδίσει ο ηγέτης του συντηρητικού κόμματος Λικούντ Βενιαμίν Νετανιάχου, όπως φαίνεται σήμερα πιθανόν, θα είναι πιο δύσκολο να βρεθεί λύση απ΄ ό,τι αν κερδίσει η υπουργός Εξωτερικών και επικεφαλής του κεντρώου κόμματος Καντίμα Τζίπι Λίβνι.

Οι αντιδράσεις από την παλαιστινιακή πλευρά ήταν λιγοστές. Ο επικεφαλής διαπραγματευτής της Παλαιστινιακής Αρχής Σαέμπ Ερικάτ εξέφρασε την ελπίδα ότι η Κλίντον«θα παραμείνει εντός της τροχιάς της λύσης των δύο κρατών». Ο Μαχμούντ Ζαχάρ, ηγέτης της Χαμάς, η οποία σήμερα διοικεί τη Γάζα, άφησε την πόρτα ανοιχτή για μια πιθανή άμβλυνση της προσέγγισης της Ουάσιγκτον επαινώντας την εμπειρία της Κλίντον και προσθέτοντας:

«Αναμφίβολα θα αντικατοπτριστεί στις διεθνείς πολιτικές».

Ένα από τα κύρια θέματα στις αντιδράσεις όλων ήταν ότι η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ θα εισαγάγει μια περίοδο καλύτερης διεθνούς συνεργασίας. Στον ΟΗΕ, για παράδειγμα, οι διπλωμάτες ήταν θετικοί προς την επιλογή της Σούζαν Ράις ως πρέσβειρας των ΗΠΑ στον οργανισμό.

Ο ιταλός υπουργός Φράνκο Φρατίνι δήλωσε πως αναμένει με ανυπομονησία μια πιο πολυμερή προσέγγιση από την κυβέρνηση Ομπάμα και ζήτησε μεγαλύτερη«συνεργασία και ανάληψη ευθυνών»από την Ευρώπη, όπως το να στείλει περισσότερους στρατιώτες και οικονομική βοήθεια στο Αφγανιστάν.

Στη Γερμανία οι μετοχές της Κλίντον έχουν παραμείνει ψηλά αφότου προσπάθησε- αλλά απέτυχε- στις αρχές της δεκαετίας του ΄90 να εισαγάγει στις ΗΠΑ ένα σύστημα κοινωνικής ασφάλισης παρόμοιο με πολλά ευρωπαϊκά.

Ωστόσο στο Λονδίνο ο Ρόμπιν Νίμπλετ, καθηγητής Εξωτερικής Πολιτικής, εξέφρασε ανησυχία για τις σχέσεις της Κλίντον με το παρελθόν και το πιθανώς πολωτικό στυλ της.

Αλλά και στη Ρωσία η ανάμνηση της αντιμετώπισης της Μόσχας ως αδύναμης από τον Μπιλ Κλίντον προκαλεί ανησυχία. Επιπλέον αντιμετωπίζεται με καχυποψία η διατήρηση του Ρόμπερτ Γκέιτς, υπουργού Άμυνας του Τζορτζ Μπους, στη θέση του.

«Οι διορισμοί αυτοί δεν αφήνουν περιθώριο για αισιοδοξία, διότι σημαίνουν συνέχεια και όχι αναθεώρηση της εξωτερικής πολιτικής του Λευκού Οίκου» είπε ο Κονσταντίν Κοσατσιόφ, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της ρωσικής Δούμας.

Αλλού δεν βλέπουν πλοίο κι αλλού δημιουργείται το αδιαχώρητο

Π. Δ. Υφαντής
Δημοσιογράφος - Άρθρο του στην Οικονομία της Ελευθεροτυπίας - 11/1/2009

ΤΡΑΓΕΛΑΦΙΚΕΣ καταστάσεις δημιουργούνται στην ακτοπλοΐα, καθώς από τη μια μεριά αρκετά νησιά κινδυνεύουν άμεσα να βρεθούν χωρίς ακτοπλοϊκή σύνδεση, ενώ στη χρυσοφόρα γραμμή της Παροναξίας δημιουργείται πρωτοφανές μποτιλιάρισμα πλοίων, τα οποία πηγαινοέρχονται άδεια!

Με αποκλεισμό απειλούνται νησιά τα οποία εξυπηρετούνται με επιδοτούμενες ακτοπλοϊκές γραμμές, καθώς τρεις εταιρείες του χώρου (ΣΑΟΣ, Kallisti Ferries, GA Ferries) και αρκετές μικρότερες βρίσκονται στο «κόκκινο», αντιμετωπίζοντας μεγάλα προβλήματα ρευστότητας.

Η Σαμοθράκη είναι αποκλεισμένη επί μέρες, καθώς το πλοίο «ΣΑΟΣ ΙΙ» της ομώνυμης εταιρείας παραμένει «δεμένο» εξαιτίας επίσχεσης εργασίας που κάνουν οι ναυτεργάτες για μη καταβολή δεδουλευμένων. Στο νησί εκτυλίσσονται σκηνές από άλλες εποχές, καθώς οι έκτακτες ανάγκες σε εφόδια καλύπτονται με λάντζες και σκάφη του Λιμενικού.

Την ίδια στιγμή στο κεντρικό Αιγαίο μαίνεται ένας ακήρυκτος πόλεμος μεταξύ των δύο ισχυρότερων ακτοπλοϊκών ομίλων: της SeaStar (ελέγχει την ΑΝΕΚ και την Hellenic Seaways), συμφερόντων του Γ. Σ. Βαρδινογιάννη και της Attica (Blue Star Ferries και Superfast Ferries) του Α. Βγενόπουλου.

Στην Παροναξία

Οι δύο όμιλοι προσπαθούν να «θωρακίσουν» -κι αν μπορέσουν να διευρύνουν- τα μερίδια αγοράς τους στη χρυσοφόρα γραμμή της Παροναξίας από τους χειμερινούς μήνες ενόψει του καλοκαιριού. Έτσι, έστειλαν αρκετά πλοία τους να κάνουν δρομολόγια στα δύο νησιά, προκειμένου να καταλάβουν ζωτικό χώρο στην αγορά. Έστω κι αν πηγαινοέρχονται άδεια και «γράφουν» μεγάλες ζημιές.

Έτσι, ενώ άλλα νησιά δεν βλέπουν πλοίο επί μέρες, στην Πάρο και τη Νάξο παρατηρήθηκε «μποτιλιάρισμα», καθώς πραγματοποιούνταν το Δεκέμβριο 35 προσεγγίσεις πλοίων την εβδομάδα έναντι 20 την αντίστοιχη περυσινή περίοδο κι ενώ δεν αυξήθηκαν τα πλοία στην ελληνική ακτοπλοΐα.

Η Blue Star Ferries έριξε στη μάχη τρία πλοία («Naxos», «Paros», «Διαγόρας») τα οποία πραγματοποιούσαν συνολικά 16 προσεγγίσεις την εβδομάδα. Η «απάντηση» της Sea Star ήταν να δρομολογήσει δύο πλοία («Πρέβελη», «Νήσος Μύκονος»), τα οποία έκαναν 9 δρομολόγια. Σ' αυτά πρέπει να προστεθούν τέσσερα δρομολόγια της GA Ferries, έξι της ζακυνθινής Zante Ferries με το πλοίο «Αδαμάντιος Κοραής», ενώ 14 δρομολόγια πραγματοποιούν τα δύο πλοία της ΝΕΛ, «Αίολος Κεντέρης» Ι και ΙΙ από τη Σύρο προς Πάρο και Νάξο.

Οι εταιρείες ΣΑΟΣ, Kallisti Ferries και GA Feries έχουν εξελιχθεί σε αχίλλειο πτέρνα του συστήματος ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών, καθώς έχουν περιέλθει σε οικονομική ασφυξία. Πλοία των εταιρειών ακινητοποιήθηκαν καθώς οι ναυτικοί προχώρησαν σε επίσχεση εργασίας, διεκδικώντας δεδουλευμένα, και δώρα από τους τρεις πλοιοκτήτες Φ. Μανούση της ΣΑΟΣ, Μ. Αγούδημο της GA Ferries και Γ. Σπανό της Kallisti Ferries.

Οι τρεις εταιρείες βασίζουν σε μεγάλο βαθμό τη βιωσιμότητά τους στις επιδοτήσεις για τις άγονες γραμμές, καθώς αυτή την περίοδο η επιβατική κίνηση είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Ομως, η εκταμίευση χρημάτων από το ΥΕΝ καθυστερεί καθώς καταργήθηκε ο ειδικός λογαριασμός (ΛΑΣ) για τις άγονες και οι σχετικές εγκρίσεις δίνονται από το υπουργείο Οικονομίας. Αρμόδια πηγή του ΥΕΝ, πάντως, δηλώνει ότι ήδη έχουν εξασφαλιστεί κονδύλια από το υπουργείο Οικονομίας και η κατάσταση θα ομαλοποιηθεί το επόμενο διάστημα.

Μόνο η ΣΑΟΣ, πάντως, υποστηρίζει ότι έχει λαμβάνειν 2,5 εκατ. ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται τα δρομολόγια του Δεκεμβρίου.

Η γκρίζα παγίδα

Θανάσης Τεγόπουλος
Εκδότης Ελευθεροτυπίας - Άρθρο του στην Ελευθεροτυπία - 11/1/2009

Η ΕΠΙΣΚΕΨΗ του προέδρου της Δημοκρατίας στο Αγαθονήσι για τη γιορτή των Φώτων ήταν πράξη συμβολική, ενόψει των αμφισβητήσεων της ελληνικής κυριαρχίας από την Τουρκία σε νησιά και νησίδες του ανατολικού Αιγαίου επειδή «δεν κατονομάζονται» στη Συνθήκη της Λωζάνης.

Η ΘΕΩΡΙΑ των «γκρίζων ζωνών» που κατήγγειλε ως καινοφανή κατασκευή της Τουρκίας από το 1996 ο κ. Παπούλιας, εκφράζοντας την πάγια θέση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, είναι αντίθετη προς τις πιο θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου.

ΓΚΡΙΖΕΣ ΖΩΝΕΣ δεν υπάρχουν. Η Συνθήκη της Λωζάνης (άρθρο 12) είναι σαφέστατη. Όλα τα νησιά και νησίδες πέραν των τριών μιλίων από την ασιατική ακτή παύουν να ανήκουν στην Τουρκία. Δεν γίνονται αδέσποτα. Περιέρχονται στην Ελλάδα, και στην Ιταλία τα Δωδεκάνησα έως το 1948. Η εξαίρεση της Ίμβρου και της Τενέδου, υπέρ της Τουρκίας, αποδεικνύει το βάσιμο και το μονοσήμαντο της έννοιας της Συνθήκης. Οι εξαιρέσεις κατονομάζονται. Όχι οι περιπτώσεις που εμπίπτουν στον κανόνα. Μερικές χαρακτηριστικές από τις οποίες απλώς μνημονεύονται ενδεικτικά.

ΤΟΣΟ ΑΠΛΟ και καθαρό είναι το διεθνές δίκαιο στο ζήτημα αυτό, ώστε η Τουρκία που, προσχηματικά, προβάλλει τον νομικά ανυπόστατο ισχυρισμό των γκρίζων ζωνών από το 1996, μετά τη διεθνή αδικοπραξία που διέπραξε στα Ίμια, δεν αποδέχθηκε ποτέ τη δικαιοδοσία του μόνου αρμόδιου Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, για να υποστηρίξει εκεί τη θέση της. Είχε μάλιστα λεχθεί τότε από έγκυρη τουρκική δημοσιογραφική πλευρά ότι η Τουρκία δεν μπόρεσε να βρει, στον κόσμο, κανέναν σοβαρό νομικό να υπερασπιστεί τη θέση της. Δεν είναι υποστηρίξιμη.

ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ είναι το πρωταρχικό αντικείμενο της εθνικής κυριαρχίας. Τα άλλα, χωρικά ύδατα, εναέριος χώρος, καθορίζονται με βάση αυτό. Αποτελούν προεκτάσεις του στη θάλασσα και στον αέρα. Τα εδάφη κατακτώνται και τελικά παραχωρούνται ή αναγνωρίζονται με διεθνείς συνθήκες, που δεν υπόκεινται, βεβαίως, σε μονομερή αναθεώρηση ούτε επηρεάζονται από άλλες μεταγενέστερες διεθνείς συμβάσεις, γενικότερης μορφής.

ΕΙΝΑΙ ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΟ ότι πρέπει το 2009 να επαναλαμβάνουμε τόσο στοιχειώδη ζητήματα, λυμένα στο διεθνές δίκαιο, παντού και πάντα. Μας υποχρεώνουν, όμως, οι εικονικές αερομαχίες, τα ελικόπτερα, τα διαβήματα, οι αμφισβητήσεις, η απόπειρα de facto εφαρμογής μιας νομικής ανοησίας, που έχει εξελιχθεί σε διπλωματική παγίδα για την Ελλάδα.

ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ, και πάντως δεν θέλουμε, να πιστέψουμε την άποψη του σκιώδους υπουργού Εξωτερικών που μίλησε για «δυσαρέσκεια του υπουργείου Εξωτερικών -όπως το ίδιο το υπουργείο επιτρέπει να υπάρχει ως κλίμα- για την επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας στο Αγαθονήσι». Ούτε μας καθησυχάζει η δήλωση του υπουργού Άμυνας, μετά την τελετουργία του ανασχηματισμού, ότι οι Τούρκοι λαμβάνουν τις απαραίτητες απαντήσεις, τόσο σε διπλωματικό επίπεδο (ποιες;) όσο και οπουδήποτε αλλού χρειαστεί (πού, άραγε;).

ΕΛΛΗΝΙΚΑ εδάφη από το 1923 και άλλα, τα Δωδεκάνησα, από το 1948, ενταγμένα στην ελληνική επικράτεια, στους δήμους και στις κοινότητες της από τότε, τμήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1981, επιχορηγούμενα ως ακριτικές περιοχές της, αμφισβητούνται από υποψήφιο μέλος της Ένωσης και σύμμαχο της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, κατά την οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης και καλής γειτονίας. Είναι απίστευτο.

ΕΧΟΥΜΕ ΠΕΣΕΙ στην παγίδα. Συζητάμε και διαφωνούμε μεταξύ μας, ερμηνεύουμε τις γεωπολιτικές φαντασιώσεις της Τουρκίας, περιγράφουμε τις πετρελαϊκές (για την υφαλοκρηπίδα δηλαδή) φιλοδοξίες της, αναλύουμε την εσωτερική της κατάσταση, τη δημοκρατία ή τη στρατοκρατία της, διαπιστώνουμε την «αλητεία» ή τον «τσαμπουκά» της. Και δεν καταγγέλλουμε τη συμπεριφορά της, που συνιστά διεθνή αδικοπραξία, όπως εκδηλώθηκε και πρόσφατα. Πού να την καταγγείλουμε; Παντού. Στο ΝΑΤΟ, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κυρίως, που είναι δικαιοκρατικό σύστημα. Ώστε να αντληθούν οι πρόδηλες νομικές, διπλωματικές και οικονομικές συνέπειες για ένα κράτος-μέλος ή υποψήφιο μέλος που παραβιάζει απροκάλυπτα τις διεθνείς συνθήκες.