Το τέλος της απληστίας

Μπάμπης Παπαδημητρίου
Δημοσιογράφος
Άρθρο του στην "Καθημερινή" - 6/9/2011


Πήραμε, στο πρώτο μισό του έτους, από τα διαρθρωτικά ταμεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το 18,4% όσων είναι διαθέσιμα προς είσπραξη για ολόκληρο το έτος 2011. Μόλις. Φταίει η γραφειοκρατία. Βεβαίως, αλλά και η αδύναμη επιχειρηματικότητα που διαθέτει η χώρα. Τόσα χρόνια, μάθαμε να προτιμάμε τα εύκολα, τα πρόχειρα και, ακόμη χειρότερα, όσα προσφέρονται για γρήγορο κέρδος. Ζήσαμε την εποχή της απληστίας. Αντί για επενδύσεις, είχαμε μια θυελλώδη διανομή προσόδων. Η διοίκηση για να ενδιαφερθεί. Η μικρή επιχειρηματικότητα για να συμμετάσχει με κάποια ελάχιστη πειθαρχία και σοβαρότητα. Και, προφανώς, με τη διαφθορά να καταπίνει το δικό της μερίδιο.

Αν μπορούσαμε να «καταναλώσουμε» όσα κεφάλαια μας περιμένουν στις Βρυξέλλες, η πορεία του εγχώριου προϊόντος θα ήταν διαφορετική. Σύμφωνα με υπολογισμό των οικονομολόγων της τράπεζας Alpha, «η μεγάλη πτώση των επενδύσεων, των οποίων η προώθηση εξαρτάται από το κράτος συνέβαλε στην πτώση του ΑΕΠ στο πρώτο εξάμηνο 2011 κατά δύο περίπου ποσοστιαίες μονάδες». Οσο δεν γίνονται επενδύσεις, τόσο δυσκολότερα θα γίνονται τα πράγματα. Το εισόδημα θα περιορίζεται και η κατάσταση στην αγορά θα χειροτερεύει.

Κανονικοί υπουργοί σε μια κανονική χώρα θα ζητούσαν από κάθε μία περιφέρεια της χώρας, από κάθε κλάδο παραγωγής, από κάθε ομάδα επιχειρηματικών συμφερόντων να τους δώσουν μια ιεραρχημένη λίστα θεμάτων προς επίλυση. Θα τη συζητούσαν, θα τη συμφωνούσαν, θα τη δημοσίευαν και ακολούθως θα φρόντιζαν ώστε κάθε μήνα –αν όχι κάθε εβδομάδα– να δίνεται λύση σε ένα από τα θέματα των ειδικών αυτών καταλόγων.

Η κατανάλωση όπως τη γνωρίσαμε δεν υπάρχει πια. Κανείς, στις διεθνείς αγορές, δεν εμπιστεύεται, τους τελευταίους 18 μήνες, το ελληνικό κράτος. Μόνον οι φορολογούμενοι των κρατών της Ευρωζώνης (πλην Σλοβακίας) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μας δανείζουν. Και αυτοί, πέραν της ευρωζωνικής αλληλεγγύης, το κάνουν με την υστεροβουλία να αποτρέψουν μιαν ευρύτερη συστημική κρίση, που θα βλάψει περισσότερο τους ίδιους, δηλαδή να συνεχιστούν κανονικά οι χρηματορροές στα πιστωτικά «τους» ιδρύματα.

Επομένως, η κατανάλωση ως τροφοδότης του τζίρου των μικρών, μεσαίων και μεγαλύτερων επιχειρήσεων δεν υπάρχει πλέον στα μεγέθη που είχαμε συνηθίσει. Δεν έχει καμία απολύτως έννοια να περιγράφουμε «πρόγραμμα» επιστροφής στην ανάκαμψη της οικονομίας, το οποίο θα στηρίζεται στην επιδότηση της κατανάλωσης των νοικοκυριών. Κι όμως, πολλοί είναι εκείνοι που δείχνουν να το πιστεύουν και να το προτείνουν ως μέθοδο εξόδου από την κρίση. Υποστηρίζουν μάλιστα ότι αυτό πρέπει να αλλάξει στο «λάθος μοντέλο» του Μνημονίου. Σε κάθε χίλια ευρώ εισοδήματος που προσφέρει το κράτος, δεν παίρνει πίσω περισσότερα από τον μέσο ΦΠΑ, προσαυξημένο κατά 2 ή 3 μονάδες. Επομένως, τα δημόσια έσοδα δεν πρόκειται να διορθωθούν ποτέ επειδή το κράτος θα συνεχίσει να ξοδεύει. Αν ήταν έτσι, η ασυγκράτητη αύξηση των εισοδημάτων στο ευρύτερο Δημόσιο θα είχε συνοδευθεί με αύξηση των κρατικών εσόδων. Συνέβη ακριβώς το αντίθετο.

Ο Ευ. Βενιζέλος κάλεσε τους δημοσιογράφους να υπολογίσουν «μόνοι» τους τη «σχέση ύφεσης και ελλείμματος». Σε ποια κατεύθυνση, δεν διευκρίνισε. Επειδή ακριβώς, το κρατικό έλλειμμα είναι που προκαλεί την ύφεση και όχι το αντίστροφο. Οσο η παρούσα κυβέρνηση επιδιώκει να σηκώσει όσα χρήματα απαιτεί το πανάκριβο και σπάταλο κράτος, τόσο η οικονομία θα βυθίζεται.

Οι πολίτες υποχρεώθηκαν να περιορίσουν δραστικά τις δαπάνες τους, να αλλάξουν συνήθειες εύκολου χρήματος, να δώσουν μέρος της περιουσίας τους για να διασώσουν τις επιχειρήσεις τους, να συνδράμουν ο ένας τον άλλον και, βεβαίως, να πληρώσουν βαρύ τίμημα στον κρατικό προϋπολογισμό.

Είναι ώρα, το κράτος, δηλαδή οι πολιτικοί που το διαχειρίζονται, όλων των κομμάτων και όχι μόνον των δύο μεγάλων, να αντιληφθούν πως έχει επέλθει το τέλος της απληστίας. Λεφτά, δεν υπάρχουν πια!