Η ορθή απάντηση στους «οίκους»

Μπάμπης Παπαδημητρίου
Δημοσιογράφος
Άρθρο του στην "Καθημερινή" - 9/7/2011

Οι οικονομικές κρίσεις έχουν πολλαπλές αιτίες. Επίσης, οι διέξοδοι επιτυγχάνονται με πολλούς τρόπους. Ο δογματισμός περί της αυτόματης ίασης έπεσε έξω. Η κρίση πάντως παραμένει έργο ανθρώπων. Υπάρχουν μηχανισμοί που εισέρχονται σε κρίση και μηχανισμοί για να εξέλθει κανείς από αυτήν. Ομως, δεν καθοδηγούνται από «νόμους» ή «κεντρικούς σχεδιασμούς» ή κάποια «πλεκτάνη συμφερόντων». Υπόκεινται στην ατομική και συλλογική αντίληψη του συμφέροντος που έχουν άτομα, ομάδες, οργανισμοί, επιχειρήσεις, κράτη και εκατοντάδες άλλοι φορείς.

Οι οίκοι αξιολόγησης κινδύνων είναι μέρος αυτού του συστήματος. Επηρεάζουν και επηρεάζονται από τις ισχύουσες, κάθε φορά, απόψεις. Την (όποια) αξία παρέμβασης που διαθέτουν την κερδίζουν από τους πελάτες τους. Δεν παίρνουν από κανένα κράτος (όπως η Ελληνική Δημοκρατία) ή διεθνή οργανισμό (π. χ. το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) ή ένωση κρατών (την Ευρωπαϊκή Ενωση), κάποια «άδεια άσκησης επαγγέλματος προβλέψεων». Είναι ένα είδος προφητών και πρεσβεύουν το ορθό και αληθινό. Κατά την κρίση τους!

Ο συχνός εκνευρισμός κρατών, επιχειρήσεων και ιδιωτών επενδυτών με όσα λένε και με τους βαθμούς που διανέμουν, δεν έχει καμία απολύτως έννοια. Είναι απολύτως προφανές και επανειλημμένως επιβεβαιωθέν ότι κάνουν λάθη. Οι πελάτες το γνωρίζουν, αφού συχνά οι εκθέσεις των οίκων είναι για τα πανηγύρια. Ομως, δεν πρόκειται να τους ζητήσει κανείς πίσω την «άδεια» γνωμοδότησης! Ούτε μπορεί κανείς να ζητήσει «τα λεφτά του πίσω», αν η βαθμολογία κατέστρεψε μια εταιρεία, μια χώρα ή έναν επενδυτή. Μπορεί όποιος θέλει να σταματήσει τη συνδρομή στις υπηρεσίες τους. Ακόμη όμως και οι εξαπατηθέντες με τις αποτιμήσεις των σύνθετων, απλώς κατήγγειλαν τη φαυλότητα του συστήματος να πληρώνουν μια καλή αξιολόγηση οι ίδιοι οι εκδότες των ύποπτων ομολόγων. Ομως, στην περίπτωση των κρατικών ομολόγων το πρόβλημα είναι ότι «οι επενδυτές αγνόησαν (πριν από την κρίση) τις αξιολογήσεις ή λόγω απληστίας και αγελαίας συμπεριφοράς ή επειδή θεωρούσαν ότι οι αξιολογήσεις ήταν χαμηλής ποιότητας ή λόγω συνδυασμού των δύο», σημειώνουν οι Κατ. Παναγοπούλου και Χρ. Τσούμας (στο «Η διεθνής κρίση, η κρίση στην ευρωζώνη και το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα», επιμέλεια Χαρδούβελης - Γκόρτσος, έκδοση Ελληνική Ενωση Τραπεζών, Ιούλιος 2011).

Η συγκρότηση «ευρωπαϊκού» οίκου αποτελεί μια γραφειοκρατική απάντηση σε ένα πραγματικό πρόβλημα. Η αγορά και οι επενδυτές χρειάζονται ικανοποιητική ως προς την ποιότητα και, κυρίως, διαφανή, ταυτόχρονη και διαθέσιμη ενημέρωση. Σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να προσφέρουν κάτι παρόμοιο οι 500 άνθρωποι της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων.

Πρώτο βήμα συνεννόησης μπορεί να είναι μια Εθνική Ανεξάρτητη Δημοσιονομική Αρχή, η οποία θα αποκαλύπτει την αλήθεια προς τη Βουλή. Από όσο θυμάμαι, κανένας οίκος δεν απειλεί τα κράτη που ακολουθούν εθνικούς κανόνες χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και αυτοπεριορισμού του φαύλου υπερδανεισμού. Και δεύτερο βήμα, να καθιερώσουμε, για μετά το 2015, «συνταγματικό κανόνα» περιορισμού του ελλείμματος. Θα δείτε, τότε, γιατί το πρόβλημα δεν είναι οι οίκοι!