Τα καλά και τα κακά νέα

Παύλος Τσίμας
Δημοσιογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Τα Νέα" - 28/4/2012

Αν ψάξει κανείς στα ράφια της βιβλιοθήκης του κακόφημου ΔΝΤ, θα βρει μια ενδιαφέρουσα μελέτη που συνέταξαν οι ερευνητές του το 2010 με θέμα τις επιπτώσεις των πολιτικών λιτότητας. Οι αναλυτές του Ταμείου εξέτασαν διεξοδικά τα οικονομικά δεδομένα 15 χωρών του αναπτυγμένου κόσμου που τα τελευταία 30 χρόνια εφάρμοσαν συσταλτικές πολιτικές δημοσιονομικής σταθεροποίησης. Μελέτησαν, δηλαδή, τις επιπτώσεις των πολιτικών λιτότητας σε ύφεση και ανεργία. Και κατέληξαν σε ένα μοντέλο, σύμφωνα με το οποίο σε κάθε μείωση του ελλείμματος κατά 1% του ΑΕΠ αντιστοιχεί μείωση του ΑΕΠ κατά 0,5% και αύξηση της ανεργίας κατά 0,3%.

Με βάση αυτό το μοντέλο, η Ελλάδα, η οποία μείωσε το έλλειμμά της κατά περίπου 6 ποσοστιαίες μονάδες, από 15% σε 9%, θα έπρεπε να υποστεί ύφεση 3% και αύξηση ανεργίας περίπου 2%. Ολοι ξέρουμε, όμως, από τις στατιστικές και την οδυνηρή μας εμπειρία ότι τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα. Σύμφωνα με τις μετριοπαθείς προβλέψεις του ίδιου του Ταμείου, η ύφεση στην Ελλάδα αποδείχθηκε πέντε φορές μεγαλύτερη από ό,τι το μοντέλο του προέβλεπε. Το ελληνικό ΑΕΠ θα έχει μειωθεί έως τα τέλη του 2012 κατά 16%-20% σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα. Και η ανεργία, επισήμως, έχει ξεπεράσει το 20% - διπλάσια σχεδόν από τα προ κρίσης επίπεδα. Κάτι ανάλογο, αλλά όχι σε τέτοια τρομακτική έκταση, συμβαίνει και στις άλλες ομοιοπαθείς ευρωπαϊκές χώρες που εφαρμόζουν ανάλογα προγράμματα.

Αν μεταφερθούμε από τον κόσμο της ψυχρής στατιστικής στον κόσμο των ιατρικών παραβολών - σαν αυτή που χρησιμοποίησε ο Στρος-Καν για να μας καλωσορίσει στο θεραπευτήριό του προτού ο ίδιος το εγκαταλείψει βιαίως -, το απλό συμπέρασμα είναι ότι το φάρμακο που θα μας έσωζε από την κρίση όχι μόνον δεν απέδωσε τα αναμενόμενα θεραπευτικά αποτελέσματα αλλά, επιπλέον, είχε παρενέργειες πολύ σοβαρότερες από την αρρώστια που θα γιάτρευε.

Κάπως έτσι, μία εβδομάδα πριν από τις κάλπες βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα πρόβλημα απείρως μεγαλύτερο από εκείνο που είχαμε εμπρός μας πριν από δύο χρόνια. Εξακολουθούμε να χρειαζόμαστε μια θεραπεία για την κρίση χρέους και δανεισμού (που επιχειρήσαμε να λύσουμε διά του Μνημονίου). Χρειαζόμαστε, επιπλέον, και μια θεραπεία για τις καταστροφικές συνέπειες της θεραπείας (δηλαδή της εφαρμογής του Μνημονίου), τη συντριβή της παραγωγικής βάσης της οικονομίας και της κοινωνικής συνοχής. Αναζητούμε τρόπο να σπάσουμε αυτόν τον θανάσιμο φαύλο κύκλο, όπου τα δημοσιονομικά μέτρα προκαλούν μεγαλύτερη από την προβλεφθείσα ύφεση, η οποία ματαιώνει το δημοσιονομικό όφελος των μέτρων, οπότε χρειάζονται νέα μέτρα, που κάνουν ακόμη χειρότερη την ύφεση και ακόμη λιγότερο βιώσιμο το χρέος...

Τα καλά νέα είναι ότι δεν είμαστε μόνοι μας σε αυτή τη θανάσιμη παγίδα. Σε όλη την Ευρώπη βρίσκεται σε εξέλιξη μια «εξέγερση κατά της λιτότητας», σύμφωνα με τον τίτλο της ισπανικής εφημερίδας «El Pais». Ακόμη και στη Φρανκφούρτη οι θεματοφύλακες της ορθοδοξίας αρχίζουν δειλά να μιλούν για ανάπτυξη. Και η άποψη Κρούγκμαν, που προειδοποιούσε εγκαίρως ότι «η Ευρώπη αυτοκτονεί» επιβάλλοντας στον εαυτό της το δόγμα της λιτότητας, βρίσκει οπαδούς όχι μόνον μεταξύ των διαδηλωτών και των θυμωμένων ψηφοφόρων, αλλά και σε πρωθυπουργικά γραφεία σε πολλές πρωτεύουσες.

Τα κακά νέα είναι ότι ακόμη και αν η Ευρώπη αλλάξει πορεία, ακόμη και αν ο Ολάντ φέρει μαζί του «ανάπτυξη και θέσεις εργασίας» - που δεν είναι διόλου προφανές ότι θα συμβεί και μάλιστα γρήγορα -, αυτό θα μπορούσε να απαλύνει κάπως τα βάσανά μας, αλλά δεν θα μπορούσε να αλλάξει τη μοίρα μας. Για να αλλάξει η μοίρα μας χρειαζόμαστε ένα εθνικό σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης, κινητοποίησης πόρων και δυνάμεων, που θα αλλάξει το κακορίζικο «ελληνικό μοντέλο» και θα εξισορροπήσει τις συνέπειες της εσωτερικής υποτίμησης.

Και τα ακόμη χειρότερα νέα είναι ότι τίποτε από όσα ακούσαμε σε αυτή την αμήχανη, παραζαλισμένη και φοβική προεκλογική περίοδο δεν προσφέρει ούτε υποψία ελπίδας ότι ένα τέτοιο εθνικό σχέδιο υπάρχει κάπου στον πολιτικό ορίζοντα.