Η γκρίζα παγίδα

Θανάσης Τεγόπουλος
Εκδότης Ελευθεροτυπίας - Άρθρο του στην Ελευθεροτυπία - 11/1/2009

Η ΕΠΙΣΚΕΨΗ του προέδρου της Δημοκρατίας στο Αγαθονήσι για τη γιορτή των Φώτων ήταν πράξη συμβολική, ενόψει των αμφισβητήσεων της ελληνικής κυριαρχίας από την Τουρκία σε νησιά και νησίδες του ανατολικού Αιγαίου επειδή «δεν κατονομάζονται» στη Συνθήκη της Λωζάνης.

Η ΘΕΩΡΙΑ των «γκρίζων ζωνών» που κατήγγειλε ως καινοφανή κατασκευή της Τουρκίας από το 1996 ο κ. Παπούλιας, εκφράζοντας την πάγια θέση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, είναι αντίθετη προς τις πιο θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου.

ΓΚΡΙΖΕΣ ΖΩΝΕΣ δεν υπάρχουν. Η Συνθήκη της Λωζάνης (άρθρο 12) είναι σαφέστατη. Όλα τα νησιά και νησίδες πέραν των τριών μιλίων από την ασιατική ακτή παύουν να ανήκουν στην Τουρκία. Δεν γίνονται αδέσποτα. Περιέρχονται στην Ελλάδα, και στην Ιταλία τα Δωδεκάνησα έως το 1948. Η εξαίρεση της Ίμβρου και της Τενέδου, υπέρ της Τουρκίας, αποδεικνύει το βάσιμο και το μονοσήμαντο της έννοιας της Συνθήκης. Οι εξαιρέσεις κατονομάζονται. Όχι οι περιπτώσεις που εμπίπτουν στον κανόνα. Μερικές χαρακτηριστικές από τις οποίες απλώς μνημονεύονται ενδεικτικά.

ΤΟΣΟ ΑΠΛΟ και καθαρό είναι το διεθνές δίκαιο στο ζήτημα αυτό, ώστε η Τουρκία που, προσχηματικά, προβάλλει τον νομικά ανυπόστατο ισχυρισμό των γκρίζων ζωνών από το 1996, μετά τη διεθνή αδικοπραξία που διέπραξε στα Ίμια, δεν αποδέχθηκε ποτέ τη δικαιοδοσία του μόνου αρμόδιου Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, για να υποστηρίξει εκεί τη θέση της. Είχε μάλιστα λεχθεί τότε από έγκυρη τουρκική δημοσιογραφική πλευρά ότι η Τουρκία δεν μπόρεσε να βρει, στον κόσμο, κανέναν σοβαρό νομικό να υπερασπιστεί τη θέση της. Δεν είναι υποστηρίξιμη.

ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ είναι το πρωταρχικό αντικείμενο της εθνικής κυριαρχίας. Τα άλλα, χωρικά ύδατα, εναέριος χώρος, καθορίζονται με βάση αυτό. Αποτελούν προεκτάσεις του στη θάλασσα και στον αέρα. Τα εδάφη κατακτώνται και τελικά παραχωρούνται ή αναγνωρίζονται με διεθνείς συνθήκες, που δεν υπόκεινται, βεβαίως, σε μονομερή αναθεώρηση ούτε επηρεάζονται από άλλες μεταγενέστερες διεθνείς συμβάσεις, γενικότερης μορφής.

ΕΙΝΑΙ ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΟ ότι πρέπει το 2009 να επαναλαμβάνουμε τόσο στοιχειώδη ζητήματα, λυμένα στο διεθνές δίκαιο, παντού και πάντα. Μας υποχρεώνουν, όμως, οι εικονικές αερομαχίες, τα ελικόπτερα, τα διαβήματα, οι αμφισβητήσεις, η απόπειρα de facto εφαρμογής μιας νομικής ανοησίας, που έχει εξελιχθεί σε διπλωματική παγίδα για την Ελλάδα.

ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ, και πάντως δεν θέλουμε, να πιστέψουμε την άποψη του σκιώδους υπουργού Εξωτερικών που μίλησε για «δυσαρέσκεια του υπουργείου Εξωτερικών -όπως το ίδιο το υπουργείο επιτρέπει να υπάρχει ως κλίμα- για την επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας στο Αγαθονήσι». Ούτε μας καθησυχάζει η δήλωση του υπουργού Άμυνας, μετά την τελετουργία του ανασχηματισμού, ότι οι Τούρκοι λαμβάνουν τις απαραίτητες απαντήσεις, τόσο σε διπλωματικό επίπεδο (ποιες;) όσο και οπουδήποτε αλλού χρειαστεί (πού, άραγε;).

ΕΛΛΗΝΙΚΑ εδάφη από το 1923 και άλλα, τα Δωδεκάνησα, από το 1948, ενταγμένα στην ελληνική επικράτεια, στους δήμους και στις κοινότητες της από τότε, τμήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1981, επιχορηγούμενα ως ακριτικές περιοχές της, αμφισβητούνται από υποψήφιο μέλος της Ένωσης και σύμμαχο της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, κατά την οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης και καλής γειτονίας. Είναι απίστευτο.

ΕΧΟΥΜΕ ΠΕΣΕΙ στην παγίδα. Συζητάμε και διαφωνούμε μεταξύ μας, ερμηνεύουμε τις γεωπολιτικές φαντασιώσεις της Τουρκίας, περιγράφουμε τις πετρελαϊκές (για την υφαλοκρηπίδα δηλαδή) φιλοδοξίες της, αναλύουμε την εσωτερική της κατάσταση, τη δημοκρατία ή τη στρατοκρατία της, διαπιστώνουμε την «αλητεία» ή τον «τσαμπουκά» της. Και δεν καταγγέλλουμε τη συμπεριφορά της, που συνιστά διεθνή αδικοπραξία, όπως εκδηλώθηκε και πρόσφατα. Πού να την καταγγείλουμε; Παντού. Στο ΝΑΤΟ, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κυρίως, που είναι δικαιοκρατικό σύστημα. Ώστε να αντληθούν οι πρόδηλες νομικές, διπλωματικές και οικονομικές συνέπειες για ένα κράτος-μέλος ή υποψήφιο μέλος που παραβιάζει απροκάλυπτα τις διεθνείς συνθήκες.