Ο άντρας που σνόμπαρε το σεξ απίλ

Βάσω Κανελλοπούλου
Αρθρογράφος
Άρθρο της στο περιοδικό Έψιλον
της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας - 10/5/2009


Δεν είναι σέξι, είναι αστείος – δεν είναι macho, αλλά ρομαντικός δεν είναι ωραίος, είναι όμως τρυφερός και δεν ζει στις φαντασιώσεις γιατί είναι αληθινός. Ο άνθρωπος-καρτούν, ο εκφραστικότερος των σύγχρονων κωμικών, χρόνια τώρα σαρώνει το επίπλαστο οικοδόμημα των αρσενικών ηρώων εντός και εκτός μεγάλης οθόνης. Είναι να αναρωτιέται κανείς γιατί μας αρέσει τόσο ο Ρομπέρτο Μπενίνι;

Αποτελεί ένδοξη συνέχεια των κινηματογραφικών “κλόουν” του 20ου αιώνα: του Σαρλό, του Τοτό που είναι το πρότυπό του- ή, για να έρθουμε στα δικά μας του Χαζτηχρήστου ή του Βέγγου. Ο Ρομπέρτο Μπενίνι δεν χρειάστηκε καν να “τσαλακώσει” την εικόνα του για να το πετύχει. Κοντούλης, πετσί και κόκαλο και με μια φάτσα σαν καρικατούρα, το μόνο που χρειάστηκε να προσθέσει για τη δημιουργίας μιας περσόνας ξεκαρδιστικής ήταν η δαιμονισμένη του ενέργεια.

Αυτή η ενέργεια, αυτός ο ενθουσιασμός, αυτή η αισιοδοξία που εκπέμπει ο Μπενίνι σε κάθε του ρόλο τον έκανε αγαπητό όχι μόνο στην πατρίδα του, αλλά στα μήκη και στα πλάτη του κόσμου. Του χάρισε και Όσκαρ για το “Η ζωή είναι ωραία” από συναδέλφους του που δεν έχουν συνήθως ευκολία με ξένες γλώσσες. Υπάρχει, όμως, κάτι στο λυρισμό τού “μπον τζόρνο, πριντσιπέσα!” που ξεπερνάει τα γλωσσικά φράγματα, που προκαλεί τη γνήσια συγκίνηση, εκείνην που μόνο η αμεσότητα μιας καθαρής ψυχής μπορεί να μεταφέρει.

Αυτόν τον καιρό ο Ρομπέρτο Μπενίνι καταπιάνεται με τον μεγάλο ποιητή της χώρας του σε ένα one man show που τσακίζει κόκαλα και προκαλεί εξίσου μεγάλη συγκίνηση. Το “Tutto Dante” (τα πάντα γύρω από τον Δάντη) περιλαμβάνει προχωρημένη stand-up comedy, αλλά και την απαγγελία της πέμπτης ωδής της “Θείας Κωμωδίας”, που είναι, όπως λέει ο ίδιος, “η ωδή του ερωτισμού και του έρωτα”. Παράδοξο δεν είναι πώς ένας άντρας, που μόνο πρότυπο εραστή δεν είναι, καταπιάνεται με στίχους αιώνου έρωτα; Δεν μπορώ να μη σκέφτομαι ότι οι κυρίες που προσέτρεξαν στο Μέγαρο δεν θα προτιμούσαν ν αακούσουν Δάντη από – ας πούμε- τον Ντάνιελ Ντει Λιούις ή, ακόμα καλύτερα, από το μακαρίτη τον Μαστρογιάνι στα νιάτα του...

Μη νομίζετε πως είναι νέα διερώτηση αυτή: την ίδια απορία είχα με τον Βέγγο που έκλεβε καρδιές με το “ήσυχο ήσυχο το ποταμάκι”, ενώ ο Κακαβάς έτρωγε τη μία χυλόπιτα μετά την άλλη. Είναι δυνατόν;

Κι όμως, αυτοί οι “άσκημοι, οι “κλόουν”, οι “losers” γίνονται ύψιστοι εκφραστές του έρωτα. Γιατί είναι πιο ειλικρινείς από τους ωραίους, που -για να λέμε την αλήθεια- συνήθως αγαπούν τον εαυτό τους περισσότερο από τη γυναίκα που κατακτούν. Γιατί κάνουν μεγαλύτερη προσπάθεια από τους ωραίους για να κερδίσουν την καρδιά της γυναίκας και, άρα, είναι πιο ροματνικοί. Γιατί έχουν πληγωθεί περισσότερο από τους ωραίους και έτσι θα αποφύγουν να πληγώσουν – μάλλον Γιατί με τις αστείες τους φάτσες, τις ξεκαρδιστικές τους γκάφτες, τις ήττες τους στην οθόνη εκπροσωπούν τη συντριπτική πλειονότητα των αληθινών αντρών, που δεν ανήουν στις τάξεις των ωραίων, των γενναίων ή των πρωταγωνιστών της ζωής. Αλλωστε, και η συντριπτική πλειονότητα των γυναικών ουδεμίας σχέση έχει με τη Μόνικα Μπελούτσι.

Ο Μπενίνι διατηρεί αυτήν την ξεκαρδιστική εικόνα και εκτός οθόνης. Η στιγμή που πήδηξε πάνω από καθίσματα για να παραλάβει το Οσκαρ είναι από τις πιο θρυλικές του θεσμού. Αλλά τα καραγκιοζιλίκια τα είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα, όταν ούτε οι Ιταλοί δεν τον γνώριζαν καλά καλά. Ηταν το 1978, σε μια διαδήλωση, που σήκωσε στα χέρια του και ταρακούνησε τον ίδιο τον Ενρίκο Μπελινγκουέρ, τον σοβαρότατο ηγέτη του Κομμουνιστικού Κόμματος! Η κίνηση προκάλεσε τέτοιο σοκ, που θεωρείται καθοριστική για τη συμπεριφορά των δημόσιων προσώπων στην ιταλική πολιτική σκηνή: έκτοτε, για να το πούμε επιεικώς, έχουν γυρίσει την πλάτη τους στη σοβαροφάνεια!

Ο Μπενίνι εξακολουθεί να κάνει κριτική στα πολιτικά πράγματα της χώρας του – έχει και πολύ υλικό, η αλήθεια είναι. Εξακολουθεί να ζει δίπλα στην “πριντσιπέσα” της καρδιάς του, τη Νικολέτα Μπράσκι, που πρωτοσυνάντησε στα γυρίσματα της ταινίας “Με αναστατώνεις” το 1983... Εξακολουθεί να μεταφέρει την ασίγατση αισιοδοξία του σε κάθε του δουλειά. Εξακολουθεί να εκπροσωπεί την Ιταλία, αλλά πάνω απ' όλα (ως γνήσιος κωμικός) να εκπροσωπεί τον ανρωπάκο. Τον ανθρωπάκο που, όμως, είναι μεγάλος σε ψυχή, που ονειρεύεται, που αντιστέκεται, που αγαπά με πάθος. Να γιατί αγαπάμε τόσο τον Ρομπέρτο Μπενίνι!