Παγίδα ρευστότητας και δημόσιο χρέος

Χρύσανθος Λαζαρίδης
Συντάκτης Ελεύθερου Τύπου - Από το blog του - 30/11/2008

Υπάρχει μια παλιά ξεχασμένη έννοια στα οικονομικά που σήμερα γίνεται επίκαιρη: η παγίδα ρευστότητας. Η ρευστότητα –δηλαδή η ποσότητα του χρήματος που κυκλοφορεί στην οικονομία– είναι σαν το αίμα στον ανθρώπινο οργανισμό. Αν λείψει η ρευστότητα, σταματάει η οικονομική λειτουργία, όπως αν λείψει το αίμα, επέρχεται ο θάνατος.

Κι όταν το αίμα σταματάει να κυκλοφορεί, διότι δημιουργήθηκε ένας θρόμβος ή έκλεισε μια κεντρική αρτηρία, ο οργανισμός πεθαίνει. Το ίδιο και με το χρήμα: Αν κάπου «λιμνάσει» και δεν κυκλοφορεί, τότε επέρχεται, όχι απλή ύφεση, αλλά κατάρρευση της οικονομίας.
Πού μπορεί να λιμνάσει η ρευστότητα της οικονομίας; Στις τράπεζες.
Γιατί λιμνάζει; Διότι δεν υπάρχει κατανάλωση, δεν υπάρχει επένδυση, διογκώνεται συνεχώς η ανεργία, οι τιμές υποχωρούν και ουδείς προβαίνει σε αγορές πέρα από τα απολύτως απαραίτητα. Αφού όλοι προσδοκούν ότι αύριο θα βρουν φθηνότερες τιμές ...

Οι Αρχές διαπιστώνουν τότε ότι ένα εργαλείο τους οικονομικής πολιτικής –η προσφορά χρήματος– αχρηστεύεται. Δεν έχει νόημα να αυξήσουν την προσφορά χρήματος διότι χρήμα υπάρχει, απλώς δεν κυκλοφορεί, λιμνάζει στις τράπεζες. Ακόμα και με μηδενικά επιτόκια, ουδείς δανείζεται. Αυτή είναι η «παγίδα ρευστότητας».

Τότε γίνεται απαραίτητη μια «εξωγενής παρέμβαση» που θα κυκλοφορήσει χρήμα στην αγορά. Είτε παρακάμπτοντας την «παγίδα ρευστότητας» με απευθείας δαπάνες του κράτους, που προχωρά σε δημόσια έργα, δημιουργεί θέσεις εργασίας και προσφέρει εισόδημα. Είτε ξεμπλοκάροντας την «παγίδα ρευστότητας» ενθαρρύνοντας ή εξαναγκάζοντας τις τράπεζες να ανοίξουν τις κάνουλες του χρήματος στην αγορά, ώστε να πάψει να λιμνάζει.

Η πρώτη αντίδραση στην πρόσφατη διεθνή κρίση ήρθε να αποκαταστήσει τη ρευστότητα των τραπεζών που κινδύνευαν (αρχικό Σχέδιο Πόλσον και Σχέδιο Μπράουν). Τώρα υπάρχει ρευστότητα αλλά μένει παγιδευμένη στις τράπεζες. Κι ενεργοποιείται πλέον η δεύτερη αντίδραση, ώστε να παρακαμφθεί ή να ξεμπλοκάρει η «παγίδα ρευστότητας». Όμως, όταν τα κράτη είναι υπερχρεωμένα δεν είναι εύκολο να παρακάμψουν την «παγίδα ρευστότητας», δεν είναι εύκολο να επέμβουν απευθείας στην αγορά και να δημιουργήσουν ενεργό ζήτηση. Μπορούν μόνο να ξεμπλοκάρουν τη ρευστότητα των τραπεζών ...

Η Ελλάδα είναι υπερχρεωμένη. Γι’ αυτό κι είναι αναγκασμένη είτε να αξιοποιήσει την ανενεργή δημόσια περιουσία είτε να ξεμπλοκάρει τη ρευστότητα που είναι παγιδευμένη στις τράπεζες – να ξεμπλοκάρει την «παγίδα ρευστότητας», αντί να την παρακάμψει.

Να ξεμπλοκάρει το τραπεζικό σύστημα σε πρώτη φάση. Και να αξιοποιήσει την ανενεργή δημόσια περιουσία, ώστε να δημιουργήσει ενεργό ζήτηση και να μειώσει το δημόσιο χρέος μεσοπρόθεσμα…
Αν συμβεί αυτό, τότε η κρίση θα έχει λειτουργήσει λυτρωτικά για την ελληνική οικονομία.