Αφαλάτωση - Το νερό του μέλλοντός μας

Αφροδίτη Πολίτη
Περιοδικό Έψιλον Ελευθεροτυπίας 30/11/2008

"Πάρτε μαζί σας νερό. Το μέλλον μας έχει πολλή ξηρασία" προειδοποιούσε ο ποιητής, και εμείς νομίζαμε ότι το έλεγε μεταφορικά. Και να που το φάντασμα της ερημοποίησης πλανιέται πάνω από στεγνούς κάμπους και ξερά νησιά· η λειψυδρία δεν είναι μόνο απειλή, αλλά πραγματικότητα.
Οι πόλεμοι του νερού θα είναι οι πόλεμοι του 21ου αιώνα, εκτιμούν οι αναλυτές, καθώς ήδη σε περιοχές όπου το νερό σπανίζει ζουν πάνω από 1 δισ. άνθρωποι - αριθμός που θα αγγίξει το 1,8 δισ. έως το 2025, σύμφωνα με προβλέψεις του ΟΗΕ. Σε ένα άνυδρο τοπίο περιπλανιέται και ο τελευταίος Τζέιμς Μποντ στο «Quantum of Solace», κυνηγώντας έναν υπέρκακό που ξεζουμίζει τον υδροφόρο ορίζοντα της Βολιβίας και καταδικάζει τους φτωχούς χωρικούς να πεθάνουν από τη δίψα.

Πού στρέφουμε, λοιπόν, τις ελπίδες μας για να μην πούμε το νερό νεράκι; Στα ανεξάντλητα αποθέματα θαλασσινού νερού, που αποτελούν το 97% του νερού που υπάρχει στον πλανήτη που, όμως, δεν μπορούμε ούτε να το πιούμε, ούτε να λουστούμε, ούτε πολύ περισσότερο να ποτίσουμε τα χωράφια μας μ' αυτό, καθώς τα άλατα θα καταστρέψουν τη γη. Η αφαλάτωση είναι μια λύση που υπόσχεται πολλά, αλλά και μια μέθοδος που συνεχώς εξελίσσεται. «Αν μπορούσαμε να βγάλουμε φτηνό καθαρό νερό από το θαλασσόνερο», είχε πει ο Τζον Φ. Κένεντι 50 χρόνια πριν, «θα είχαμε προσφέρει τεράστια υπηρεσία στην ανθρωπότητα, που θα υποσκέλιζε κάθε άλλη επιστημονική ανακάλυψη».

Σήμερα, σύμφωνα μετά στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Αφαλάτωσης, υπάρχουν 13.080 μονάδες αφαλάτωσης σε όλο τον κόσμο, οι οποίες παράγουν περισσότερο από 50 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού καθημερινά - ούτε καν το 0,5% της παγκόσμιας κατανάλωσης νερού. Τα αισιόδοξα σενάρια προβλέπουν την παραγωγή αυτή να διπλασιάζεται τα επόμενα 8 χρόνια, και να φτάνει τα 109 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερό καθημερινά - περίπου 109 φορές τις ανάγκες του Παρισιού σε πόσιμο νερό. Προς το παρόν, το μισό αφαλατωμένο νερό παράγεται σε χώρες της Μέσης Ανατολής, δεδομένου ότι η αφαλάτωση απαιτεί μεγάλες ποσότητες ενέργειας, γι' αυτό προτιμάται σε χώρες με ελάχιστο νερό και πολύ πετρέλαιο.

Ομως, η τεχνολογία της αφαλάτωσης προοδεύει διαρκώς, και νέες πιο οικονομικές και φιλικές προς το περιβάλλον λύσεις αντικαθιστούν τις παλαιότερες ρυπογόνες και δαπανηρές εγκαταστάσεις, ενώ ήδη το κόστος παραγωγής αφαλατωμένου νερού έχει μειωθεί κατά 50% τα τελευταία 20 χρόνια. Η παλαιότερη μέθοδος αφαλάτωσης είναι η θερμική - που μοιάζει με την παραδοσιακή μέθοδο της απόσταξης, γνωστής ήδη από τον Αριστοτέλη. Το νερό εξατμίζεται και μετά υγροποιείται, καθαρό από άλατα. Η πιο πρόσφατη μέθοδος χρησιμοποιεί την ανάστροφη όσμωση, με το θαλασσινό νερό να περνά με πίεση από μεμβράνες που συγκρατούν τα σωματίδια και το αλάτι.

Για οικολογικές οργανώσεις, όπως η WWF καμία από τις δύο αυτές πρακτικές δεν θεωρείται πανάκεια, αφού εξακολουθούν να είναι ενεργοβόρες (3.000 σπίτια μπορούν να ηλεκτροδοτηθούν με την ενέργεια που χρειάζεται μια μονάδα αφαλάτωσης), μπορεί να επιβαρύνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, ενώ δημιουργείται πρόβλημα με τη διαχείριση των αλμυρών καταλοίπων. Γι' αυτά τα προβλήματα υπάρχουν λύσεις, όπως η χρησιμοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ηδη στην Ελλάδα διαθέτουμε την οικολογική μονάδα αφαλάτωσης «Υδριάδα» στο νησάκι Ηράκλεια, στις Μικρές Κυκλάδες. Η πρωτότυπη αυτόνομη πλωτή μονάδα αφαλάτωσης, που λειτουργεί με αιολική και ηλιακή ενέργεια, βραβεύθηκε πρόσφατα από την Ε. Ε. και έχει πάρει το όνομα της από τις νύμφες του νερού της ελληνικής μυθολογίας. Μία «Υδριάδα» μπορεί να μην αρκεί για να μας σώσει από τη λειψυδρία, τρέφει όμως τις ελπίδες μας για ένα μέλλον με λιγότερη ξηρασία.