Σ’ ευχαριστώ, ω εταιρεία

Παντελής Μπουκάλας
Αρθρογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Καθημερινή" - 30/4/2009


Ολα είναι ζήτημα προπαγάνδας, τελικά. Απλώς την προπαγάνδα στις μέρες μας, στη γλώσσα της πολιτικής ορθότητας και του κοινωνικού καθωσπρεπισμού, τη λένε διαφήμιση. Κατά συνέπεια όλα είναι ζήτημα διαφήμισης. Ακόμα και η περιβόητη κοινωνική ευθύνη. Την είδαμε λοιπόν κι αυτή την ωραία έννοια που γεννιέται από το γάμο δύο επίσης ωραίων λέξεων να γίνεται πρώτη ύλη για την κατασκευή και προβολή διαφημίσεων, διά των οποίων κάποιοι αυτοσυστήνονται και αυτοθαυμάζονται σαν κοινωνικά υπεύθυνοι και, κυρίως αυτό, απαιτούν ανταμοιβή για την κοινωνική τους υπευθυνότητα. Μια ανταμοιβή, βέβαια, που να μην εξαντλείται στον άνευ υλικού αντικρίσματος έπαινο του δήμου και των σοφιστών, αλλά να μεταφράζεται σε επιβραβευτική αύξηση των πωλήσεων των εμπορευμάτων τους.

Επί χρόνια, λοιπόν, ως εταιρεία, πουλάς στην Ελλάδα το προϊόν σου πολύ πιο ακριβά από ό, τι πουλιέται σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Και μάλιστα, όταν το εξάγεις, κατεβάζεις την τιμή ώστε να προσαρμοστεί στα δεδομένα της ξένης αγοράς που σε υποδέχεται, αφού έτσι κι αλλιώς το κέρδος σου παραμένει ζηλευτό. Κάποια στιγμή, είτε επειδή σε πιάνει ξαφνικά ο πόνος για το καταναλωτικό κοινό και τις δυσκολίες του είτε (το πιο πιθανό) επειδή οι νέες συνήθειες (δηλαδή οι ανάγκες) του εν λόγω κοινού μειώνουν τις πωλήσεις σου, παίρνεις την απόφαση να χαμηλώσεις την τιμή του προϊόντος σου, που, αν υποθέσουμε πως ήταν γάλα, το πούλαγες στην τιμή του φρέντο καπουτσίνο και αν υποθέσουμε πως ήταν νερό το έδινες στην τιμή του χυμού, και δη του φρέσκου. Τα υπερκέρδη που έχεις συσσωρεύσει τόσον καιρό αλλά και το γεγονός ότι η νυν χαμηλή τιμή σου παραμένει υψηλότερη από τις ευρωπαϊκές τιμές, σου επιτρέπουν να εμφανιστείς εκ των υστέρων και αδαπάνως σαν γαλαντόμος.

Κανείς βέβαια δεν μπορεί να απαγορεύσει σε οποιονδήποτε να ανακαλύψει, όταν «ωριμάσουν οι συνθήκες», την «κοινωνική του υπευθυνότητα», το «χρέος της αλληλεγγύης» και άλλα ηχηρά παρόμοια. Κι αν θες να εμφανιστείς σαν ευεργέτης του γένους, κι αυτό επιτρέπεται, ελεύθερη είναι η αγορά, και μάλιστα η αγορά των διαφημίσεων, της προπαγάνδας όπως θα λέγαμε σε πολιτικότερη γλώσσα. Aλλά γιατί, βρε αδερφέ, δεν σου αρκεί η χαρά και η περηφάνια που βρήκες επιτέλους την πόρτα της κοινωνικής σου συνείδησης; Γιατί θα πρέπει οπωσδήποτε να υποκλιθούμε απαξάπαντες στην κοινωνική σου ευθύνη, γεγονός που σημαίνει ότι θα πρέπει να διαγράψουμε από το μυαλό μας τη μέχρι τώρα κερδοσκοπική στάση σου και επιπλέον να αποφασίσουμε ότι δεν ξέρουμε ούτε καν τις στοιχειώδεις πράξεις της αριθμητικής, άρα αδυνατούμε να μετρήσουμε τα κέρδη σου; Ποιος νόμος ορίζει ότι ο καταναλωτής οφείλει να λειτουργεί σαν εξομολογητής και να θεωρεί τα αμαρτήματά σου καλώς καμωμένα μόνο και μόνο επειδή εσύ, ενόσω συνεχίζεις να αμαρτάνεις (αλλά «λιγότερο»), δηλώνεις ότι μετανοείς αλλά χωρίς να προσδιορίζεις πού και πόσο έσφαλες ούτε και πόσο ωφελήθηκες από τα σφάλματά σου;