Τα επόμενα σχέδια σταθερότητας

Πάσχος Μανδραβέλης
Αρθρογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Καθημερινή" - 21/1/2010


Τελικά θα μείνουμε με την απορία. Υπάρχει «σχέδιο Β΄» για την ανάκαμψη της οικονομίας ή όχι; Φυσιολογικά θα πρέπει να υπάρχει. Οχι μόνο επειδή το ζητεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για κάθε πρόγραμμα σταθερότητας που εκπονεί οποιαδήποτε χώρα, αλλά επειδή το επιτάσσει η λογική. Κάθε σοβαρός άνθρωπος για οτιδήποτε και αν προγραμματίζει εξετάζει και κάποιες εναλλακτικές λύσεις. Ειδικά στην Ελλάδα αυτό είναι αναγκαίο, γιατί δεν ξέρεις τι θα σου συμβεί. Ενα απλό ταξίδι Αθήνα - Θεσσαλονίκη προγραμματίζει κάποιος και πέρα από τις συνήθεις αναποδιές (το ράβε-ξήλωνε στους δρόμους) πρέπει να έχεις ένα δεύτερο και τρίτο σχέδιο για να προσπεράσεις τις αστοχίες των εργολάβων στα Τέμπη και τα μπλόκα των αγροτών σε πλείστα όσα σημεία.

Τότε γιατί διέψευσε την ύπαρξη του «σχεδίου Β΄» ο κυβερνητικός εκπρόσωπος; Σίγουρα δεν θέλει να εκθέσει την κυβέρνηση ως υπερβολικά αισιόδοξη («χαζοχαρούμενη», νεοελληνιστί), που πιστεύει ότι όλα θα πάνε πρίμα και καμία αναποδιά δεν θα σκιάσει τον δρόμο προς την ανάταξη της ελληνικής οικονομίας. Μια δεύτερη εξήγηση είναι ότι το έκανε για να προσφέρει κάτι να κουβεντιάζουν οι ομιλούσες κεφαλές στα παράθυρα. Οι τηλεαστέρες έχουν στήσει πανηγύρια με πιο ασήμαντες αφορμές. Το ερώτημα «υπάρχει σχέδιο Β΄ ή δεν υπάρχει;» μπορεί να βγάλει ίσαμε πέντε ώρες δελτίων ειδήσεων. Η τρίτη και πιο λογική εξήγηση είναι πως η κυβέρνηση γνωρίζει ότι οι πολίτες έχουν λαχταρίσει από το «σχέδιο Α΄» και προφανώς δεν θέλει να τους τρομοκρατήσει με θρύλους για κάποιο πιθανώς πιο σκληρό «σχέδιο Β΄».

Μόνο που η τακτική αυτή έχει κοντά ποδάρια. Πρώτον, οι πολίτες δεν αντιλαμβάνονται την κρισιμότητα της κατάστασης. Θεωρούν ότι με ένα σχέδιο ξεμπερδέψαμε και κατά τα άλλα θα συνεχίσουμε να κάνουμε ό, τι κάναμε και πριν με κάποιες διορθώσεις, όπως μέτρα για τη φοροδιαφυγή, την εισφοροδιαφυγή και άλλα εις «-φυγή». Αυτή είναι μια λανθασμένη εντύπωση. Δεύτερον, οι διορθώσεις στο Πρόγραμμα Σταθερότητας που αναγκαστικά θα γίνουν -αφού η ζωή και η οικονομία αλλάζουν διαρκώς- θα εμφανιστεί ότι γίνονται άνευ σχεδίου.

Η λογική επιτάσσει ότι μια χώρα (ειδικά σαν την Ελλάδα) δεν χρειάζεται μόνο «plan B», αλλά πρέπει να έχει και «plan C» και «plan D». Η δε κυβέρνηση δεν θα πρέπει να ντρέπεται γι’ αυτό, αλλά να το διατυμπανίζει. Θα δείχνει ότι έχει την ετοιμότητα να απαντήσει σε κάθε γύρισμα των αγορών, σε κάθε αναποδιά που θα προκύψει. Κυρίως θα δείχνει ότι αντιλαμβάνεται το μέγεθος της πρόκλησης.

Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε, και πρώτοι απ’ όλους τα κυβερνητικά στελέχη, είναι ότι η ανάταξη της οικονομίας δεν είναι μόνο η βελτίωση κάποιων οικονομικών μεγεθών ή δεικτών. Φυσικά, φέτος μπορούμε να περιορίσουμε το έλλειμμα κατά τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες. Θα γκρινιάξουν κάποιοι, θα κάνουν τις συνήθεις συγκεντρώσεις ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΚΕ, αλλά θα τα καταφέρουμε. Τα πραγματικά προβλήματα της οικονομίας είναι πιο μεγάλα και πιο βαθιά. Πρέπει να αλλάξουμε τρόπους επιχειρηματικότητας, εργασίας, πολιτικές συνήθειες, τα πάντα. Και γι’ αυτό δεν χρειάζεται μόνο ένα Πρόγραμμα Σταθερότητας. Χρειάζονται πολλά, και ας αρχίσουμε να συνηθίζουμε στην ιδέα.