Η αδικαιολόγητη κόπωση

Πάσχος Μανδραβέλης
Αρθρογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Καθημερινή" - 13/3/2011

Από μία άποψη είναι κατανοητή η μεταρρυθμιστική κόπωση της κυβέρνησης. Το έργο είναι βαρύ, οι αντιστάσεις μεγάλες και η κοινωνική πίεση υπέρ των μεταρρυθμίσεων πνίγεται από τις κραυγές εκείνων που σιτίζονται από το τέλμα στο οποίο είναι επί χρόνια είναι κολλημένη η χώρα. Από μιαν άλλη άποψη, όμως, αυτή η κόπωση είναι αδικαιολόγητη. Οχι γιατί η προσπάθεια είναι εθνική. Ούτε επειδή απαιτούν τις μεταρρυθμίσεις οι «κακοί» Ευρωπαίοι και οι «χειρότερες» αγορές, με τίμημα τη χρεοκοπία. Κυρίως γιατί ένα μεγάλο κομμάτι αυτών των μεταρρυθμίσεων το απαιτεί το προεκλογικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ. Θα συμφωνήσουμε ότι ο πρωθυπουργός είπε ότι «λεφτά υπάρχουν» και ποτέ δεν υπονόησε περικοπές μισθών και συντάξεων, αλλά η απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων ήταν στις προεκλογικές υποσχέσεις του ΠΑΣΟΚ. Το ίδιο ισχύει και για την καταπολέμηση της σπατάλης στον δημόσιο τομέα «με την κατάργηση άχρηστων οργανισμών και επιτροπών», όπως και το νοικοκύρεμα στον τομέα της Yγείας. Μπορεί οι υπουργοί να κουράστηκαν από τον αγώνα τους με τους γιατρούς του ΙΚΑ, που ήθελαν να διατηρήσουν τα προνόμιά τους, αλλά το Σύστημα Ενιαίας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας παραμένει βασική προεκλογική υπόσχεση του ΠΑΣΟΚ.

Υπάρχει, βέβαια, το ελαφρυντικό ότι «έπεσαν όλα μαζί». Θα συμφωνήσουμε ότι μια μεταρρυθμιστική προσπάθεια γίνεται πολύ πιο δύσκολη όταν προηγουμένως υποχρεούσαι να κόψεις οριζοντίως μισθούς και συντάξεις. Από την άλλη πλευρά, όμως, όλοι ξέρουν ότι μεταρρυθμίσεις που δεν γίνονται άμα τη αναλήψει των καθηκόντων μιας κυβέρνησης δεν γίνονται ποτέ. Οπότε, προς τι η όποια κόπωση; Δεν ήξεραν; Δεν υπολόγισαν ότι θα έχουν σφοδρές αντιστάσεις από κατεστημένα συμφέροντα, ισχυρές συντεχνίες, αντιστάσεις που θα έπρεπε να κάμψουν; Αρα η κόπωση, ακόμη κι αν είναι κατανοητή, δεν δικαιολογείται.

Πιθανώς να υπάρχουν πολλοί που θεώρησαν ότι το προεκλογικό πρόγραμμα του κόμματός τους χρησιμεύει μόνο πριν από την ψηφοφορία και μετά πρέπει να σκονίζεται στα ράφια των πολιτών. Είναι η στάση που χλεύασε κάποτε ο σκιτσογράφος Γιάννης Ιωάννου: «Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τις προεκλογικές μας υποσχέσεις. Θα τις θυμόμαστε πάντοτε με νοσταλγία». Ομως, οι συνθήκες υποχρεώνουν επιτέλους μια κυβέρνηση να τιμήσει το πρόγραμμά της. Είναι ευκαιρία και όχι βάρος. Προς τι η κόπωση, λοιπόν;

Σ’ αυτήν την προσπάθεια είναι φυσικό να υπάρξουν προβλήματα, αποσυντονισμοί, λιποψυχίες, καθυστερήσεις κ. λπ. Είναι λογικό και όλα αυτά θα έπρεπε να είναι αναμενόμενα. Αν οι μεταρρυθμίσεις μπορούσαν να προχωρήσουν γραμμικά, τότε δεν θα χρειάζονταν οι πολιτικοί. Θα βάζαμε τους στόχους σε έναν υπολογιστή και απλώς θα ακολουθούσαμε εντολές. Ο ρόλος μιας κυβέρνησης είναι να κινείται παρά τα εμπόδια ή τις νέες προκλήσεις που προκαλούνται. Οπως είπε και κάποιος, «εμπόδια είναι όλα εκείνα τα πράγματα που βλέπεις μπροστά, μόλις πάρεις τα μάτια σου από τον στόχο». Και ο στόχος είναι τα ελλείμματα του κράτους.

Το χρέος, για το οποίο γίνεται τόσο μεγάλη κουβέντα, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα διευθετηθεί. Η Ελλάδα μπορεί να συμβάλει με τις δυνάμεις της στα όργανα της Ε. Ε. για μια πανευρωπαϊκή λύση. Η δουλειά, όμως, των υπουργών δεν αφορά το παρελθόν χρέος, αλλά τα ελλείμματα που φτιάχνουν νέο χρέος. Σ’ αυτά πρέπει να επικεντρωθούν, δηλαδή να μηδενίσουν τις σπάταλες. Να σημειώσουμε ότι και αυτό ήταν στο προεκλογικό τους πρόγραμμα.