Στον αστερισμό της αβεβαιότητας

Παντελής Καψής
Δημοσιογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Το Βήμα" - 14/8/2010


Η συζήτηση για την οικονομία εν μέσω Δεκαπενταύγουστου και καύσωνα όλο και πιο πολύ θυμίζει το ανέκδοτο «καλύτερα υγιής και πλούσιος παρά άρρωστος και φτωχός».

ΑΦΟΡΜΗ για τον νέο γύρο του παραλόγου έδωσε βέβαια η υστέρηση των εσόδων τον Ιούλιο, που θεωρήθηκε τόσο από τη ΝΔ όσο και από την Αριστερά ότι δικαιώνει την κριτική τους: η λιτότητα και οι φόροι φέρνουν ύφεση, με αποτέλεσμα οι στόχοι του Προγράμματος Σταθερότητας να μην είναι εφικτοί. ΠΡΟΦΑΝΩΣ, αν μπορούσαμε με κάποιον μαγικό τρόπο να διατηρήσουμε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, τα πράγματα θα ήταν πολύ καλύτερα. Αυτό ακριβώς όμως είναι το πρόβλημα, η αντίφαση αν θέλετε, στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα.

ΣΕ μια περίοδο διεθνούς κρίσης και όταν είναι ανάγκη να ρίξουμε χρήματα στην αγορά για να αποφύγουμε την κατάρρευση της πραγματικής οικονομίας είμαστε υποχρεωμένοι να αφαιρούμε χρήματα για να ικανοποιούμε τους όρους των αγορών και της τρόικας.

ΑΣ μην τρέφουμε αυταπάτες. Ολα αυτά τα χρόνια παίζαμε με τη φωτιά και ήταν μαθηματικά βέβαιον ότι κάποια στιγμή θα ερχόταν ο λογαριασμός. Οπως συνήθως συμβαίνει, ήρθε τη χειρότερη ώρα.

ΕΤΣΙ τώρα είμαστε υποχρεωμένοι να περπατάμε σε τεντωμένο σχοινί, με τον κίνδυνο κάθε φορά να πέσουμε. Οι προβλέψεις παραμένουν αισιόδοξες. Το έλλειμμα έχει μειωθεί εντυπωσιακά και η πραγματική οικονομία συρρικνώνεται λιγότερο από τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ. Η μαύρη οικονομία μπορεί να είναι το μαξιλάρι που χρειαζόμασταν.

ΤΗΝ ίδια στιγμή ωστόσο το διεθνές κλίμα χειροτερεύει. Ηδη στις ΗΠΑ μιλάνε για νέο κύκλο ύφεσης, ενώ στην Ευρώπη η γερμανική πειθαρχία της κυρίας Μέρκελ και η επάνοδος των Συντηρητικών στη Βρετανία δεν αφήνουν μεγάλα περιθώρια ανάκαμψης.

ΑΚΟΜΗ και για το πιο άρτιο τεχνικά πρόγραμμα οικονομικής πολιτικής δεν υπάρχει η βεβαιότητα της επιτυχίας. Και αυτό ίσως είναι το σοβαρότερο «μάθημα» που πρέπει να πάρουμε από την κρίση: ότι, δηλαδή, η οικονομία είναι ταυτόσημη με το ρίσκο.

ΩΣ κοινωνία έχουμε εθιστεί στη λογική των «κεκτημένων» και της εξασφάλισης από το κράτος. Και τείνουμε να ξεχνάμε ότι σε βάθος χρόνου κανένα κράτος δεν μπορεί να διασφαλίσει ένα επίπεδο ζωής υψηλότερο από αυτό που μπορούν να στηρίξουν οι παραγωγικές δυνατότητες του τόπου.

ΠΑΡΑΔΟΞΩΣ αυτό είναι κάτι που θα έπρεπε να γνωρίζουμε πολύ καλά αν αναλογιστούμε ότι από τα περίπου 200 χρόνια ζωής της σύγχρονης Ελλάδας τα συντριπτικά περισσότερα ήμασταν είτε σε καθεστώς χρεοκοπίας είτε σε καθεστώς διεθνούς οικονομικής εποπτείας. ΜΕΝΕΙ να φανεί αν αυτή τη φορά θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε το παρελθόν μας ή αν θα το ξαναζήσουμε, προφανώς σαν τραγωδία!