Χωρίς γυαλί (και γυαλίσματα);

Γιάννης Πανούσης
Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
Άρθρο του στην εφημερίδα "Ελευθεροτυπία" - 16/8/2010


Καθόμουν ώρες μες στην πλήξη μου και χάζευα
Αντ. Φωστιέρης, Η αράχνη

Την τηλεόραση μπορεί να την προσεγγίσει κανείς με πολλούς τρόπους:

- ως ένα ανοικτό παράθυρο στο παγκόσμιο χωριό

- ως έναν ιμάντα μεταβίβασης πληροφοριών και γνώσεων

- ως ένα διαμεσολαβητή ανάμεσα στα γεγονότα και την απεικόνισή τους

- ως ένα εργαλείο πειθούς ή και προπαγάνδας

- ως ένα μηχανισμό κατασκευής συναίνεσης

- ως ένα «ράφι» κατανάλωσης ιδεών

- ως ένα δίαυλο επικοινωνίας πολιτισμών

- ως ένα πορτάκι δια-φυγής

- ως απλό κουτί ψυχαγωγίας και διασκέδασης

- ως ένα πεδίο προβολής προϊόντων και εμπορευμάτων.

ΑΠΟ αυτό το menu ο κάθε τηλεθεατής μπορεί ν' «αγοράσει», δηλαδή να προτιμήσει όποια εκδοχή τού πάει περισσότερο. Αρα έχουμε την τηλεόραση που μας αξίζει.

ΔΕΝ είναι εύκολο ν' αξιολογήσουμε την ελληνική τηλεόραση στο σύνολό της, διότι αλλιώς λειτουργούν τα ιδιωτικά και αλλιώς τα κρατικά κανάλια. Γενικά πάντως οι κακές εκπομπές είναι περισσότερες από τις καλές, οι καλές εκπομπές δεν απευθύνονται σε όλους (λόγω ύφους ή και λόγω ώρας), τα προγράμματα είναι κυρίως προσανατολισμένα στον (εκ προθέσεως;) απο-προσανατολισμό του κοινού (είτε από τα πραγματικά του προβλήματα είτε από την ίδια την πραγματικότητα).

ΚΙ ακόμη: η ελληνική τηλεόραση λειτουργεί άνομα. Ούτε καν ο κανόνας της υγιούς αγοράς δεν ισχύει. Ενας είναι ο κανόνας: να μην υπάρχουν κανόνες για κανέναν (ούτε για τον ιδιοκτήτη ούτε για το δημοσιογράφο ούτε για τους καλεσμένους).

ΝΟΜΙΖΩ ότι η τηλεόραση απομυθοποίησε τα πάντα χωρίς να κατορθώσει να φτιάξει καινούργιους μύθους. «Εκαψε» πολλά πολιτικά πουλέν, ανέδειξε μερικά αστέρια μιας χρήσης ή μιας τηλεοπτικής περιόδου, αλλά δεν καθιέρωσε αυτούς που δεν ήταν ήδη «νομιμοποιημένοι» για άλλους λόγους.

ΟΣΟΝ αφορά τον πολιτικό λόγο ή τις πολιτικές συζητήσεις, νομίζω ότι η συνειδητή επιλογή των εκπομπών (και των δημοσιογράφων που τις διευθύνουν) αφ' ενός να καλούν πάντοτε τα ίδια πρόσωπα (που λένε συνήθως τα ίδια ξύλινα επιχειρήματα) κι αφ' ετέρου να προτιμούν τις κοκορομαχίες και τις ιδεολογικές υστερίες από τον νηφάλιο πολιτικό διάλογο, έχει πλήρως απαξιώσει τη σχετική λειτουργία.

ΤΩΡΑ τελευταία τα πράγματα έχουν χειροτερεύσει, αφού ορισμένα κανάλια, αντί να λένε «ειδήσεις για όλους», μοιάζει να βγάζουν κομματικές προκηρύξεις (χωρίς να 'χουν την εντιμότητα να το λένε).

ΓΙΑΤΙ τα σκέφτηκα όλα αυτά τώρα; Γιατί είναι καλοκαίρι και όλες οι τηλεοράσεις (πρέπει να) είναι κλειστές.

ΔΙΑΚΟΠΕΣ σημαίνει off στον διακόπτη.

ΑΛΛΙΩΣ ούτε στις διακοπές θα χαρούμε την (όποια) ελευθερία μας.