Ενα βήμα από την άβυσσο

Αλέξης Παπαχελάς
Δημοσιογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Καθημερινή" - 9/5/2010


Δεν νομίζω ότι έχω νιώσει ποτέ τόση ανησυχία, αγωνία και θυμό γύρω μου. Είναι σαν ξαφνικά ο κόσμος να ξύπνησε από έναν λήθαργο ευδαιμονίας και αδιαφορίας, αλλά με πολύ απότομο και άγριο τρόπο. Οι πολίτες αυτής της χώρας είχαν κάνει τους λογαριασμούς τους, ήξεραν πόσα έπαιρναν, πόσα χρωστούσαν και πόσα χρειάζονταν για να ζήσουν. Είχαν κάνει επίσης τα προγράμματά τους για το πότε και πόση σύνταξη θα πάρουν, τις αξίες και τα εισοδήματα των ακινήτων τους. Δεν μπορούσαν ποτέ να φανταστούν πως είναι πολίτες ενός κράτους που οδηγείτο με μεγάλη ταχύτητα στη χρεοκοπία. Σοκαρίστηκαν όταν άκουσαν τον Κώστα Καραμανλή να προτείνει αυστηρά μέτρα στην προεκλογική περίοδο, αλλά «αποκοιμήθηκαν» όταν πείστηκαν από τον κ. Παπανδρέου ότι «λεφτά υπάρχουν». Οι περισσότεροι θεωρούσαν ότι η κρίση για την οποία άκουγαν στα κανάλια δεν θα ερχόταν ποτέ στην Ελλάδα και κάποιοι έλεγαν αυτάρεσκα «θα δεις που εμείς θα τη σκαπουλάρουμε λόγω των ιδιομορφιών μας». Ακόμη και προχθές άκουσα έναν πιτσιρικά να εξηγεί στους υπόλοιπους πως «έλα μωρέ, δεν υπάρχει κρίση, είναι σαν τη γρίπη που μας έλεγαν ότι θα μας σκοτώσει όλους. Τα κανάλια τα κατασκευάζουν όλα αυτά για να μας τρομάξουν».

Εδώ και λίγες μέρες, έγινε σαφές σε όλους ότι τα πάντα αλλάζουν στις ζωές σχεδόν όλων. Και ξαφνικά το έδαφος φεύγει κάτω από τα πόδια μας. Ο θυμός είναι γενικευμένος και στρέφεται κατά πάντων, εναντίον οιουδήποτε θεωρείται ότι συμμετείχε στο «σύστημα εξουσίας» της χώρας τα τελευταία χρόνια.

Στην κοινωνία διακρίνει κανείς δύο ρεύματα. Το ένα είναι αυθόρμητο, εκρηκτικό και συμπεριλαμβάνει αστούς, ανέργους, πιτσιρικάδες κ. ά., οι οποίοι θέλουν (α) να πληρώσουν κάποιοι εξ αυτών που έκλεψαν ή σπατάλησαν δημόσιο χρήμα και (β) να αλλάξουν πρόσωπα και πράγματα στην πολιτική. Το άλλο είναι ένα διαχρονικό ρεύμα καταστροφικής διαμαρτυρίας που γίνεται τυφλό μίσος και καταλήγει στον φόνο τριών υπαλλήλων μιας τράπεζας. Ενας φίλος μου διηγήθηκε τη σκηνή ενός πιτσιρικά με κουκούλα που μοίραζε πέτρες σε διαδηλωτές και τους έλεγε «καλύτερα 200.000 παρά χίλιες πέτρες». Οι οπαδοί του μίσους και της βίας ελπίζουν πως θα προσελκύσουν νέους οπαδούς στο κίνημά τους και πως μια μέρα θα καταλάβουν ή θα κάψουν τη Βουλή. Θα μπορούσε κάτι τέτοιο να συμβεί άραγε;

Πιστεύω πως θα εξαρτηθεί από πολλά πράγματα. Πρώτα απ’ όλα, από το αν ο κ. Παπανδρέου θα συνεχίσει να μιλάει σαν στρατηγός σε πόλεμο αλλά να φέρεται σαν επικεφαλής Ιδρύματος Μελετών. Μέχρι σήμερα, έχει κάνει ό, τι χρειαζόταν για να αποφύγει τα χειρότερα με απελπιστική καθυστέρηση, χωρίς να εξηγεί στον κόσμο τη γυμνή αλήθεια και ανεχόμενος ένα χαοτικό και ανοργάνωτο Μαξίμου και ανεπαρκείς υπουργούς σε 3 - 4 καίρια πόστα. Τώρα τα περιθώρια είναι δεδομένα και ελάχιστα. Αν το Μαξίμου, η κυβέρνηση, το κράτος δεν δουλέψουν όπως πρέπει, το επόμενο εξάμηνο θα βρεθεί απέναντι στο δίλημμα «νέα μέτρα ή χρεοκοπία;» Αποψή μου είναι πως τότε νέα μέτρα θα είναι αδύνατον να πάρει.

Πέραν της επάρκειας της κυβέρνησης Παπανδρέου, όμως, οι πολιτικοί θα πρέπει πολύ γρήγορα να πάρουν μέτρα που θα εξαερώσουν τη λαϊκή οργή. Η μείωση των βουλευτών σε διακόσιους, η κατάργηση του νόμου περί ευθύνης υπουργών στην επόμενη Βουλή, η ταχύτατη διερεύνηση ορισμένων μεγάλων σκανδάλων θα βοηθήσουν καταλυτικά. Ο κ. Σαμαράς ήδη υποστήριξε ορισμένα εξ αυτών. Πολιτικός χρόνος, όμως, δεν υπάρχει και οι πολιτικοί πρέπει να το αντιληφθούν.

Το βράδυ της περασμένης Τετάρτης είδαμε με τι μοιάζει η άβυσσος στην οποία μπορεί εύκολα να κατρακυλήσει η Ελλάδα. Μπορούμε να ματώσουμε, αλλά να γίνουμε κάποια στιγμή μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα που δημιουργεί ή να μετατραπούμε σε μια ευρωπαϊκή εκδοχή της Αργεντινής με άγνωστες και σίγουρα βαριές συνέπειες. Ο θυμός είναι απίστευτος και η ατμόσφαιρα ηλεκτρισμένη. Θα είναι πολύ κρίμα να πάρει φωτιά ο τόπος σε μια μεγάλη αυτοκαταστροφική υπερπαραγωγή, επειδή βρήκε προσάναμμα η βενζίνη που χύνουν όποτε και όπου μπορούν οι δυνάμεις του μίσους και του μηδενισμού.