Το τέλος των μύθων

Αλέξης Παπαχελάς
Δημοσιογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Καθημερινή" - 2/7/2012


Είναι εντυπωσιακό πόσο γρήγορα κατέρρευσαν διάφοροι μύθοι οι οποίοι έγιναν εξαιρετικά δημοφιλείς την «εποχή του Μνημονίου» και οι οποίοι δηλητηρίασαν για τα καλά την ελληνική κοινή γνώμη. Πολλοί άνθρωποι πίστεψαν, για παράδειγμα, την προπαγάνδα που έλεγε ότι η προσφυγή στο Μνημόνιο ήταν προϊόν μιας μεγάλης συνωμοσίας, η οποία εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των Αμερικανών, την εμπλοκή του ΔΝΤ στην Ευρώπη κ.λπ. κ.λπ. Δεν ήταν επίσης λίγοι όσοι υποστήριζαν ότι η Ελλάδα μπορούσε να είχε δανεισθεί περισσότερα, νωρίτερα και φτηνότερα από τη Μόσχα, το Πεκίνο ή το Νέο Δελχί. Κάποιοι άλλοι πάλι πίστεψαν πως η διαπραγμάτευση με «τσαμπουκάδες» ή η επαναδιαπραγμάτευση με την απειλή μονομερούς καταγγελίας του Μνημονίου είναι μια πολύ εύκολη υπόθεση.

Μαθαίνουμε τώρα πόσο ανεδαφικά, ηλίθια ή απλώς κακοπροαίρετα ήταν όλα αυτά... Η Κύπρος προσπάθησε να βρει πολύ λιγότερα λεφτά εκτός Ε.Ε. και ΔΝΤ και κατάλαβε αυτό που ήταν προφανές σε όλους: κανείς, μα κανείς, δεν ρισκάρει τα χρήματά του χωρίς εγγυήσεις και, το κυριότερο, κανείς δεν παίζει εκτός των όρων του καθιερωμένου παιχνιδιού της διεθνούς κοινότητας. Μόσχα, Πεκίνο, όλοι έχουν πολύ γενικότερα συμφέροντα σε σχέση με την Ευρώπη και το ευρώ, τα οποία ουδέποτε θα ρίσκαραν. Οσο για τη διαπραγμάτευση, όλοι συνειδητοποιούμε πως είναι μια πολύ δύσκολη υπόθεση η οποία πρέπει να ακολουθεί πάντοτε, μα πάντοτε, μια πορεία σημαντικών απτών αλλαγών και μεταρρυθμίσεων για να είναι πειστική.

Δεν είμαι βέβαια καθόλου σίγουρος πως όλα αυτά έχουν γίνει αντιληπτά από μια πολύ μεγάλη μερίδα συμπολιτών μας οι οποίοι έγιναν ευλαβείς οπαδοί των θεωριών συνωμοσίας που προωθούσαν συστηματικά το λόμπι της δραχμής, η Αριστερά, ένα κομμάτι της Ν.Δ., οι συνδικαλιστές, το παλαιό ΠΑΣΟΚ και βέβαια τα μέσα ενημέρωσης. Δυστυχώς και εκείνοι που κάνουν την ώριμη και αναγκαία στροφή βρίσκουν μπροστά τους τις μεγάλες κουβέντες και την προπαγάνδα του παρελθόντος. Είναι άδικο να ψέξει κανείς τα θύματα της κρίσης, εκείνους που είδαν να χάνονται περιουσίες, να κόβονται οι μισθοί και οι συντάξεις. Το θεωρώ λογικό να πιστέψει ένας τέτοιος άνθρωπος την προπαγάνδα της «προδοσίας» ή του «μεγάλου κόλπου» με το χρέος, παρά να αναλύσει ψύχραιμα το πώς γίνεται να είσαι μια πολύ πλούσια, διεφθαρμένη χώρα που δεν παράγει τίποτα.

Μεγάλη, αν όχι ιστορική, είναι η ευθύνη εκείνων που έχυσαν όλο αυτό το αντιμνημονιακό δηλητήριο σε ανεξέλεγκτες δόσεις στο μυαλό του Ελληνα. Τώρα που ήλθε η ώρα του ρεαλισμού και της εθνικής συλλογικής ευθύνης μπορούμε να καταλάβουμε το μέγεθος της ζημιάς.

Η Ιστορία αποδίδει ασφαλώς ευθύνες με πιο ώριμο και ψύχραιμο τρόπο με το πέρασμα του χρόνου. Η Ελλάδα ήταν το πρώτο θύμα μιας πρωτόγνωρης και μοναδικής κρίσης χρέους. Ο κ. Παπανδρέου ήταν προφανώς ακατάλληλος για να κυβερνήσει τη χώρα σε μια τόσο κρίσιμη συγκυρία. Τα μεγαλύτερα λάθη του δεν είχαν να κάνουν με «προδοσίες» ή άλλες συνωμοσίες. Αφορούσαν την κακή επιλογή συμβούλων, τον αποκλεισμό των έμπειρων με απροσδιόριστα κριτήρια, την πολύ μεγάλη αργοπορία στη λήψη αποφάσεων το πρώτο εξάμηνο και την κουτοπόνηρη προσπάθεια αποφυγής των διαρθρωτικών αλλαγών που είχαν πολιτικό κόστος. Πρέπει κάποια ώρα να αντιμετωπίσουμε ψύχραιμα και αντικειμενικά το επεισόδιο του Μνημονίου γιατί κινδυνεύουμε να μπούμε σε ένα φαύλο κύκλο. Το εφιαλτικό σενάριο θα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ να κατηγορεί τον κ. Σαμαρά και τη σημερινή κυβέρνηση για «προδοσία» και «κακή επαναδιαπραγμάτευση», η κυβέρνηση να μην αντέξει, να έλθει όντως ο κ. Τσίπρας στην εξουσία και να προσγειωθεί και εκείνος πολύ απότομα, οπότε πλέον θα έχει έλθει η ώρα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και των άλλων πιο «αυθεντικών» αντιμνημονιακών πολιτικών δυνάμεων. Είναι πολύ κρίσιμο, λοιπόν, να βρεθεί γρήγορα αντίδοτο για όλες τις παλαβομάρες, άρρωστες θεωρίες συνωμοσίας και κουβέντες του τηλεκαφενείου, που έχουν σφραγίσει τον δημόσιο διάλογο τα τελευταία δυόμισι χρόνια.