Η πρόκληση του... «ευδαιμονισμού»

Δημήτρης Μάρδας
Αν. καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ
Άρθρο του στο "Skai.gr" - 29/11/2010


«Ευδαιμονισμός», μια τάση την ευθύνη της οποίας φέρουν όχι μόνο οι εκάστοτε κυβερνήσεις αλλά όλη η Βουλή ή ορθότερα ο πολιτικός κόσμος στο σύνολο του.

Η ελληνική κοινωνία διακρίνεται από ένα ιδιότυπο ευδαιμονισμό, μια τάση την ευθύνη της οποίας φέρουν όχι μόνο οι εκάστοτε κυβερνήσεις αλλά όλη η Βουλή ή ορθότερα ο πολιτικός κόσμος στο σύνολο του. Ο ευδαιμονισμός αυτός, που οδηγεί σε εύκολες λύσεις σ’ ό,τι αφορά την οικονομική πολιτική, αντανακλάται: στο έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού, στο χρέος μας και στο έλλειμμα του εμπορικού μας ισοζυγίου.

Αντιπροσωπευτικές εύκολες λύσεις που μειώνουν λόγου χάρη την ανεργία, δίνονται από τα ακόλουθα παραδείγματα: Έχουμε δει ποτέ στη Βουλή βουλευτές να εγείρονται αγανακτισμένοι και να αντιδρούν στις όποιες πολιτικές οδηγούσαν σε μια αδικαιολόγητη διόγκωση των εργαζομένων στο Δημόσιο ή τις ΔΕΚΟ; Το πρόβλημα των κομμάτων ήταν η ‘εδώ και τώρα’ αύξηση της ‘ποσόστωσης’ των διορισμένων ή συμβασιούχων στο Δημόσιο, που αναλογεί στη δύναμη τους και όχι η εκλογίκευση της αγοράς εργασίας στο Δημόσιο εν γένει.

Δεύτερο παράδειγμα. Όλοι θυμόμαστε αντιδράσεις πολιτών…οργίλων Νομαρχών και άλλων παραγόντων της δημόσιας ζωής σε βάρος μιας παραγωγικής επένδυσης, η οποία μολύνει ή δήθεν μολύνει το περιβάλλον. Είδαμε ποτέ αντιδράσεις Νομαρχών ή άλλων σχετικών μεγαλοπαραγόντων της πολιτικής ζωής σε βάρος μιας εύκολης πανάκριβης επένδυσης με σκοπό το κτίσιμο ενός πολυτελέστατου μπουζουχτίδικου, που ηχορυπαίνει μια ολόκληρη περιοχή διώχνοντας παράλληλα ένα μεγάλο αριθμό τουριστών;

Στην αιχμή λοιπόν του δόρατος αυτής της τάσης του ευδαιμονισμού βρίσκεται ένα σύνολο μέτρων πολιτικής που εξακολουθούν να ευνοούν τις εύκολες επενδύσεις σε μη εμπορεύσιμα (μη εξαγώγιμα) αγαθά, (διασκέδαση, βίλες, κατοικίες, δρόμους κ.λπ) προτάσσοντας από την άλλη διάφορα εμπόδια εισόδου στις παραγωγικές επενδύσεις σε εξαγώγιμα αγαθά και υπηρεσίες, ικανές να μειώσουν και τα δύο παραπάνω ελλείμματα. To πολυσυζητημένο fast track (ή ορθότερα slow track έτσι όπως εξελίσσεται) είναι ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα.
Εφόσον η κουλτούρα αυτή, ως κυρίαρχη, εξακολουθεί να επιβιώνει, τα μέτρα διαχειριστικού χαρακτήρα των προϋπολογισμών θα σηκώνουν το βάρος της εκλογίκευσης του δυσθεόρατου χρέους μας.

Ως προς τα μέτρα διαχειριστικού χαρακτήρα ειδικότερα, θα ήταν σκόπιμο να προστρέξουμε στο απώτερο παρελθόν, βρίσκοντας λύσεις που δεν εξοντώνουν οικονομικά τους ασθενέστερους επιβαρύνοντας από την άλλη πράξεις έκφρασης του προαναφερθέντος ευδαιμονισμού, σε προσωπικό όμως επίπεδο.

Μια τέτοια λύσης δίνεται από τον…Καλιγούλα. Αναλυτικότερα, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας, επιδιώκοντας να βελτιώσει τα οικονομικά της αυτοκρατορίας επινόησε την ακόλουθη μέθοδο αύξησης των εσόδων. Εγκατάστησε μια τριήρη μόνιμα στον Τίβερη και εκεί εξέδιδε τις γυναίκες των συγκλητικών, συγκεντρώνοντας έτσι σημαντικά ποσά.

Δεν υπονοούμε βέβαια ότι κάτι ανάλογο θα πρέπει να γίνει και σήμερα, κάτω από τις τόσο δύσκολες στιγμές που περνά ο τόπος. Ο τόσο διεστραμμένος όμως Ρωμαίος αυτοκράτορας με την πράξη του αυτή έδειξε ότι δε θα έφερναν χρήματα στα ταμεία της αυτοκρατορίας οι γυναίκες των πληβείων (φτωχών) ή οι φτωχοί, αλλά οι κυρίες των συγκλητικών (πλουσίων) και μάλιστα αυτών δηλαδή των πλουσίων γραφειοκρατών –άχρηστων εν πολλοίς- που δεν αποτελούν μέρος της παραγωγικής μηχανής!. Είχε σαφή άποψη λοιπόν για την δίκαια κατανομή των οικονομικών βαρών.

Το δικό μας Υπουργείο Οικονομικών έχει αφήσει ανέγγιχτες πολλές κατηγορίες Ελλήνων ‘συγκλητικών’. Ενδεικτικά σημειώνεται η ακόλουθη μέθοδος αύξησης των εσόδων, που τους αγγίζει εν πολλοίς φυσικά: Ας επιβάλει η κυβέρνηση βαριά πρόστιμα στους ‘συγκλητικούς’ που έκτισαν βίλες και σπίτια σε καμένες δασικές εκτάσεις κατά παράβαση του συντάγματος της χώρας. Ας επιβάλει επίσης βαριά πρόστιμα σε άλλους ‘συγκλητικούς’, που έχουν φράξει τις ακτές εμποδίζοντας την πρόσβαση στην θάλασσα των ‘πληβείων’.

Και ας βρει τέλος άλλα μέτρα σε βάρος παρομοίων ομάδων, τα οποία ικανοποιούν εκτός των άλλων και το περί δικαίου αίσθημα, γεμίζοντας τα ταμεία της χώρας με χρήματα παράνομων γραφειοκρατών και όχι των φτωχών άτυχων εν πολλοίς ‘πληβείων’ ή ατόμων που παράγουν και κάνουν τη ώρα πλουσιότερη.