Μπορούμε να γλιτώσουμε από νέους ολοκληρωτισμούς ;

Korinthius Maximus
Περιοδικό MyPress - Τεύχος 15 - Νοέμβριος/Δεκέμβριος 2009


Υπάρχουν δύο άξονες που είναι πολύ χρήσιμο να τους έχουμε στο μυαλό μας όταν επιχειρούμε την οποιαδήποτε πολιτική ανάλυση ή ακόμα και όταν απλά προσπαθούμε να σκεφτούμε λίγο βαθύτερα όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας.

Ο πρώτος λέει ότι «η ιστορία επαναλαμβάνεται» και ο δεύτερος μάλλον δικαίως διατρανώνει ότι «λαός χωρίς μνήμη, είναι λαός χωρίς αύριο».

Φαντάζομαι ότι πολλοί από εσάς αρκετές φορές στέκεστε στη μέση της δίνης της καθημερινότητας και των διάφορων εξελίξεων, προσπαθώντας να καταλάβετε τί συμβαίνει.

Αυτό δεν είναι κακό, απαντήσεις δεν έχουμε για όλα και φυσικά ο «ξερολισμός» αποτελεί ελάττωμα και μάλιστα οδυνηρό. Αυτές είναι οι στιγμές που θα θέλαμε να μπορούσαμε να πατήσουμε το «pause» στη συσκευή μας και να κερδίσουμε λίγη ώρα παύσης, καθώς ο χρόνος αποτελεί όπως και να το κάνουμε, προαπαιτούμενο της βαθύτερης σκέψης.

Δυστυχώς, στη γραμμή της ιστορίας δεν υπάρχει παύση, οι ρυθμοί των εξελίξεων δεν επιτρέπουν «παγώματα» και συνήθως διεκδικούνται απλώς κάποιες καθυστερήσεις οι οποίες πάντα στο τέλος συμπεριλαμβάνονται στην τελική έκβαση. Αυτό συμβαίνει στην πολιτική, στη διπλωματία, στην ίδια μας τη ζωή.

Μιας και είναι και επίκαιρο αυτή την περίοδο, θυμηθείτε για παράδειγμα τί συνέβη τη βραδιά της περίφημης και ιστορικής πτώσης του τείχους του Βερολίνου. Την ώρα που το Κομμουνιστικό Κόμμα στην πρώην Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας συνεδρίαζε για να βγάλει απόφαση σχετικά με προσχέδιο νόμου ταξιδιωτικής οδηγίας, η ιστορία το είχε ήδη ξεπεράσει και ο χάρτης της Γερμανίας, της Ευρώπης και του κόσμου είχε αλλάξει οριστικά. Οι ιστορικές εξελίξεις καθορίστηκαν από ένα χαρτί που μπερδεύτηκε μαζί με άλλα σε μια συνέντευξη τύπου.

Η βαθύτερη σκέψη λοιπόν αποτελεί πολυτέλεια, είτε η τελική έκβαση των γεγονότων είναι θετική, είτε είναι αρνητική. Δεν έχει πολλή σημασία.

Εκεί που δίνεται ο χρόνος για σκέψη, είναι όταν επιχειρούμε ανάλυση στα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας και εκεί εμφανίζονται και οι δύο άξονες που προαναφέραμε.

Λέγεται ότι το στοιχείο που θα έπρεπε να διακρίνει τους πολιτικούς από τους πολίτες είναι η ικανότητα λήψης γρήγορων αποφάσεων με τρόπο σοφό και ορθό, κάτι που βέβαια προϋποθέτει ισχυρές βάσεις σε επίπεδο πολυσχιδών εφοδίων και φυσικών χαρισμάτων.

Δεν μπορώ να πω ότι έχουμε φτάσει στο σημείο ως κοινωνία να αναδεικνύονται τέτοιοι άνθρωποι στο στίβο της πολιτικής, ακόμα και αν το σύστημα διακυβέρνησης αναζητά μόλις τριακόσιους τέτοιους. Δίχως άλλο όμως, ακόμα και όταν αναδεικνύονται, συνήθως δεν ψηφίζονται. Προσέξτε, δεν αναφέρομαι στον ηγέτη που έτσι και αλλιώς θα έπρεπε να είναι χαρισματικός, αναφέρομαι στο σύνολο των ανθρώπων που εκπροσωπούν τους πολίτες στη Βουλή.

Από την άλλη πλευρά, η πολυτέλεια μεγάλου χρόνου για ανάλυση συνήθως δίνεται σε όσους δεν έχουν εκτελεστικά κυβερνητικά καθήκοντα και δεν συνθλίβουν τη σκέψη τους μέσα στον κυκεώνα των καθημερινών εξελίξεων και των τηλεοπτικών χρόνων.

Υπό μια έννοια λοιπόν, όλοι εμείς είμαστε προνομιούχοι και έχουμε τη δυνατότητα να καθίσουμε με ηρεμία και νηφαλιότητα να σκεφτούμε και να αναλύσουμε. Το κακό είναι ότι αρκετές φορές μας λείπουν σημαντικά δεδομένα που θα έπρεπε να γνωρίζουμε, αλλά με λίγη καλή διάθεση, λίγο παραπάνω ψάξιμο στις εφημερίδες και στο διαδίκτυο και αρκετή υπομονή, μπορούμε να έχουμε μια πολύ καλή βάση σκέψης. Βασική προϋπόθεση που επίσης απαιτείται, είναι και η ύπαρξη ιστορικής μνήμης που είτε προέρχεται από μελέτη, είτε από βιώματα.

Όλα τα παραπάνω με προβληματίζουν τον τελευταίο καιρό προσπαθώντας να εξηγήσω και να αναλύσω τις εξελίξεις στο πολιτικό σκηνικό της χώρας και κυρίως στα δύο μεγάλα κόμματα «εξουσίας», όπως λέγονται. Ταυτόχρονα, συγκρίνω παλαιότερες συγκυρίες με τις σημερινές, σκαλίζω τα «ψιλά» των εφημερίδων και προσπαθώ να συνθέσω το πάζλ της γενικής εικόνας, αλλά και να εντοπίσω το κάθε κομμάτι ενός ντόμινο που καθημερινά «τρέχει» γύρω μας και επηρεάζει αποφασιστικά τους όρους της ζωή μας.

Βλέπω μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και τα δύο μεγάλα κόμματα να αποκτούν μια κοινή ρητορική και να διαφημίζουν ως κάτι το διαφορετικό, κάτι που νομίζω ότι θα έπρεπε να αποτελεί την αυτονόητη βάση κάθε κόμματος, οποιασδήποτε ιδεολογίας.

Δείτε ότι μέσα σε λίγους μήνες, το ένα κόμμα προέβαλε ως βασικά του μότο, το «πρώτα ο πολίτης» και «χτίζουμε μια ανθρώπινη κοινωνία» και το άλλο κόμμα χρησιμοποιεί τον τίτλο «άνοιγμα στην κοινωνία». Τα χρησιμοποιούν όλα αυτά όχι σε ιδρυτικό επίπεδο, αλλά ως κορυφαίες πολιτικές τους προτάσεις.

Τελείως ξαφνικά, όλη η ατζέντα της πολιτικής κουβέντας κατέληξε σε φράσεις θεμελιώδους πολιτικής σημασίας, που αποτελούν όμως κοινές βάσεις και όχι διαφοροποιήσεις. Ποιος δηλαδή δεν θέλει πολιτική με προτεραιότητα τον πολίτη ; Ποιος δεν επιζητά ανθρώπινη κοινωνία ; Ποιος δεν έχει γνώμονα την κοινωνία ; Μιλώ επί θεωρητικής, ιδεολογικής βάσης και όχι κατ’ ανάγκη με όρους πρακτικής καθημερινής εφαρμογής.

Νιώθω ότι όταν φτάνουν σε αυτό το σημείο οι πολιτικοί φορείς, καταμαρτυρούν απλώς την ένδεια προτάσεων και ιδεών ή πιθανώς παραδέχονται την αποτυχία τους να εφαρμόσουν αυτά που πιστεύουν, αν τα πιστεύουν κιόλας αυτά που λένε ή απλώς αποτελούν κάθε φορά ωραία προεκλογικά περιτυλίγματα. Πως είναι δυνατόν δύο κόμματα που κυβερνούν την Ελλάδα τα τελευταία 35 χρόνια, να αναγκάζονται να επαναφέρουν τις κοινωνικές, λαϊκές τους καταβολές ;

Φαίνεται ότι τα δύο μεγάλα κόμματα κάτι φοβούνται και παίζουν τα «ρέστα» τους με τον πιο ριψοκίνδυνο τρόπο για την ύπαρξή τους, αλλά και γι’ αυτή καθαυτή τη σταθερότητα του συστήματος της δημοκρατίας έτσι όπως αυτή περιγράφεται σε επίπεδο εκτελεστικής εξουσίας στο σύνταγμά μας.

Βάζουν μπροστά την κοινωνία και της δίνουν την αίσθηση ότι αυτή μπορεί να καθορίζει όλες τις εξελίξεις σε επίπεδο καθημερινότητας, ότι μπορεί να διαμορφώνει όλες τις αποφάσεις εκτελεστικής φύσεως, ότι μπορεί η ίδια να αποφασίζει για κάθε θέμα ακόμα και όταν αυτό δε μπορεί να αναλυθεί με όρους μάζας και όχλου. Υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα σε αυτό που λέμε «λαϊκό αίσθημα» και σε αυτό που ορίζεται ως κυβέρνηση, ως πολιτική και εκτελεστική πρόταση ενός συνόλου εφαρμόσιμων ή εφαρμοσμένων πολιτικών.

Όλο αυτό μοιάζει με το «τελευταίο χαρτί». Δημιουργεί μια σχέση που εκ των πραγμάτων θα φέρει σε σύγκρουση τα διάφορα θεμιτά συμφέροντα που καλούνται να ισορροπήσουν μέσα σε μια κοινωνία, είτε αυτά λέγονται ταξικά, είτε κλαδικά, κοινωνικά, επιχειρηματικά κτλ.
Όταν ως κόμμα που πρέπει να αποτελείς κάτι το πολυσυλλεκτικό, φτάνεις σε τέτοιες διαδρομές, είναι πολύ εύκολο να απεμπολήσεις τον βασικό δεσμό με την κοινωνία και να πάψεις να αποτελείς πυλώνα δημοκρατίας. Είναι πολύ εύκολο να εμφανιστούν μονάδες, ομάδες, επιχειρηματικά συμφέροντα που θα χαϊδέψουν καλύτερα το «λαϊκό αίσθημα» …

Και τότε είναι πολύ εύκολο να εμφανιστεί κάποιο είδος ολοκληρωτισμού.

Θα συνεχίσουμε αυτή την κουβέντα στο επόμενο τεύχος.

Στείλτε μου τις σκέψεις σας στο email μου, kormaximus@gmail.com.