Γεωπολιτικός ρεαλισμός

Αλέξης Παπαχελάς
Δημοσιογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Καθημερινή" - 2/9/2012


Πού «ακουμπάει» η χώρα μας γεωπολιτικά αυτήν την ώρα; Αυτό το ερώτημα δεν έχει εύκολη απάντηση, αλλά καλό είναι να αρχίσουν να το συζητούν μερικά από τα «καλά» μυαλά της χώρας, χωρίς μάλιστα να θεωρούν τίποτα δεδομένο. Τα πράγματα στην περιοχή μας αλλάζουν και ενδεχομένως να αλλάξουν κι άλλο, κατά τρόπο θεαματικό.

Μια επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν πριν από τις αμερικανικές εκλογές, ώστε να «παγιδευθεί» ο πρόεδρος Ομπάμα στην επιχειρησιακή και πολιτική στήριξη του εγχειρήματος, δεν θα πρέπει να αποκλείεται.

Αυτήν τη στιγμή ένα από πιο στρατηγικά στηρίγματα της Ελλάδος είναι το Ισραήλ και τα λόμπι που επηρεάζει. Οι Ισραηλινοί δίνουν πολύτιμη βοήθεια στο ελληνικό κράτος και τούμπαλιν, έστω και αν πρόκειται για βοήθεια που δεν μπορεί ή δεν πρέπει να βλέπει πάντοτε το φως της δημοσιότητας. Είναι, πάντως, δείγμα ωριμότητας πως το πολιτικό κατεστημένο έχει παίξει αυτό το παιχνίδι έξυπνα και αποφασιστικά, απογαλακτιζόμενο από τις ιδεοληψίες και αγκυλώσεις του παρελθόντος. Το εθνικό συμφέρον απαιτεί, άλλωστε, ρεαλισμό.

Στήριγμά μας είναι και οι ΗΠΑ, που δεν θέλουν την Ελλάδα αποτυχημένο κράτος (failed state) και προσπαθούν απελπισμένα να πείσουν τους Γερμανούς πως πέρα από τα νούμερα υπάρχει και το γεωπολιτικό παιχνίδι. Οι Αμερικανοί δεν έχουν, όμως, χρήματα να βάλουν στη χώρα. Πιέζουν το Βερολίνο, συγκρατούν κάπως τις αγορές, αλλά τα περιθώρια χειρισμών είναι στενά. Μπορούν, βεβαίως, να βοηθήσουν στη συντήρηση και αντικατάσταση του πολεμικού υλικού, που πέφτει θύμα κανιβαλισμού λόγω της έλλειψης κονδυλίων για τα στοιχειώδη. Οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις ζουν οριακές καταστάσεις και οι Αμερικανοί θα μπορούσαν να «βάλουν πλάτη», με την πολιτική στήριξη των αρμοδίων λόμπι στην Ουάσιγκτον.

Οι Γερμανοί πάλι έχουν, για πρώτη φορά, αρχίσει να συνειδητοποιούν πόσο επικίνδυνη θα ήταν μια διαλυμένη Ελλάδα, που θα έπεφτε στα χέρια Ρώσων ολιγαρχών και θα έφευγε από την παραδοσιακή ευρωπαϊκή τροχιά. Το επιχείρημα κυκλοφορεί στο γερμανικό κατεστημένο και το κόμμα της κ. Μέρκελ και ίσως να επηρεάσει τις τελικές αποφάσεις, αν βεβαίως η Ελλάδα δεν εμπλακεί σε ανεξέλεγκτη πολιτική περιπέτεια το φθινόπωρο.

Ενα κρίσιμο ερώτημα είναι, και πρέπει να είναι, τι κάνουμε ως χώρα αν όλα πάνε στραβά και βρεθούμε εκτός Ευρωζώνης και ουσιαστικά εκτός ευρωπαϊκής ομπρέλας. Η αμερικανική «αγκαλιά» είναι πολύ μακρινή και απομακρύνεται συνεχώς. Η ρωσική δεν ξέρει κανείς τι σημαίνει, αν είναι πραγματική ή ένα καλοκατασκευασμένο παραμύθι και, εν πάση περιπτώσει, η προσφυγή σε αυτήν αλλάζει το ελληνικό στρατήγημα πολλών δεκαετιών. Η Κίνα είναι η μεγάλη ανερχόμενη δύναμη, αλλά έχει πολλάκις απογοητευθεί από την ανικανότητα της Ελλάδας να βάλει τάξη στα του οίκου της και να διαχειρισθεί τις διεθνείς υποχρεώσεις της.

Πιο ρεαλιστικό, προς το παρόν, μοιάζει το δοκιμασμένο επί δεκαετίες δόγμα που λέει πως «η Ελλάδα ανήκει στη Δύση», αλλά παίζει με όλους τους διεθνείς παίκτες.

Το παρήγορο, πάντως, είναι πως η Τουρκία έχει σήμερα πολλούς και μεγάλους πονοκεφάλους και προτεραιότητες, που δεν αφήνουν χώρο για ελληνοτουρκικές περιπέτειες. Την ίδια, όμως, στιγμή θα πρέπει να δούμε με ψυχραιμία, αλλά και διορατικότητα, αν και πόσο θα ανοίξει η μεταξύ μας στρατηγική ασυμμετρία τα επόμενα 20-30 χρόνια και τι θα σημαίνει αυτό. Εχουμε, με άλλα λόγια, πολλά να σκεφθούμε και να αποφασίσουμε ως έθνος. Αλλά πρώτα απ’ όλα προέχει να σταθούμε στα πόδια μας και να κερδίσουμε την κυριαρχία και την αξιοπιστία μας. Χωρίς αυτήν δεν πάμε πουθενά...