Σαρωτική ανασύνταξη

Αλέξης Παπαχελάς
Δημοσιογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Καθημερινή" - 26/6/2012


Η μεγάλη οικονομική κρίση της χώρας έχει αλλάξει τον τρόπο που σκεπτόμαστε πολιτικά και κρίνουμε τους ανθρώπους. Με μια φράση έχουν έλθει κυριολεκτικά τα πάνω-κάτω. Ποιος θα πίστευε ότι παραδοσιακοί οπαδοί του ΠΑΣΟΚ θα ψήφιζαν τη Ν.Δ., και μάλιστα με πάθος, σε μια απέλπιδα προσπάθεια στήριξης της αστικής δημοκρατίας και της παραμονής της χώρας στο ευρώ; Ποιος θα πίστευε ότι θα υπήρχαν αριστεροί συμπολίτες μας που θα άκουγαν με προσοχή τον Αδωνι Γεωργιάδη και θα έλεγαν καλά λόγια γι’ αυτόν; Και, βεβαίως, ποιος θα μπορούσε να προβλέψει ότι πάλαι ποτέ συντηρητικοί ψηφοφόροι έχουν στραφεί για δικούς τους λόγους στον ΣΥΡΙΖΑ; Παλαιότερα, ήξερες όταν έμπαινες σε καφενείο ή σε φιλικό σπίτι ποιος πίστευε τι, ποιος ψήφιζε τι. Υπήρχε, βέβαια, και η μικρή, αλλά κρίσιμη, μάζα του μεσαίου χώρου, η οποία τάχθηκε υπέρ του Κ. Σημίτη και κατόπιν υπέρ του Κ. Καραμανλή και η οποία βρέθηκε, τελευταία, πολιτικά «ορφανή» αν και ψήφισε μαζικά Ν.Δ. στις πρόσφατες εκλογές.

Θα μπορούσε κάποιος να προβλέψει πως όταν τελειώσει το τσουνάμι της κρίσης, τίποτα δεν θα είναι το ίδιο στο πολιτικό σκηνικό, ούτε από πλευράς προσώπων ούτε από πλευράς πολιτικών σχηματισμών. Είναι, άλλωστε, εντυπωσιακό πώς σχηματισμοί, όπως η Χρυσή Αυγή, άντεξαν και στις δεύτερες εκλογές, πράγμα που ίσως σημαίνει ότι δεν αντανακλούν πρόσκαιρα την οργή της ελληνικής κοινωνίας, αλλά αποτελούν μονιμότερα φαινόμενα.

Αυτό που φαίνεται καθαρά τώρα είναι ότι βγαίνουν στην επιφάνεια με τον πιο έντονο τρόπο τα βαθύτερα ρήγματα της ελληνικής κοινωνίας. Παλαιότερα, τα ρήγματα ανάμεσα στον λαϊκισμό και τον εκσυγχρονισμό, τον εθνικισμό και τον εξευρωπαϊσμό, τη Δύση και την Ανατολή, ήταν έντονα μέσα στα μεγάλα αστικά κόμματα. Στο ΠΑΣΟΚ συνυπήρχαν οι οπαδοί του Οτσαλάν με τους πιο φιλοευρωπαίους και ούτω καθ’ εξής. Το ίδιο συνέβαινε και στη Ν.Δ., όπου η λαϊκή Δεξιά συστεγαζόταν με τη φωτισμένη φιλοευρωπαϊκή. Η κρίση ενεργοποίησε και μεγάλωσε, όμως, τα ρήγματα με τεράστιες παρενέργειες. Το ερώτημα είναι κατά πόσον τα ρήγματα αυτά θα κλείσουν. Η Ελλάδα πήγε μπροστά όποτε κυριάρχησαν σ’ ένα από τα δύο μεγάλα κόμματα λαμπεροί ηγέτες με άκρως εκσυγχρονιστικές απόψεις, συμπαρασύροντας (με διάφορους τρόπους...) τη μάζα και τις άλλες τάσεις. Μπορεί η Ν.Δ. να ξανακολλήσει όλα τα κομμάτια της Δεξιάς; Μπορεί η Κεντροαριστερά να σχηματίσει μια νέα παράταξη που θα είναι φιλοευρωπαϊκή και εκσυγχρονιστική χωρίς να περιορίζεται η απήχησή της στα σαλόνια των Αθηνών;

Προς το παρόν, το ηγεμονικό ρεύμα στην κοινωνία δεν είναι υπέρ των μεταρρυθμίσεων. Δεν αναφέρομαι στα νούμερα που δείχνουν βαθύ διχασμό της κοινωνίας, αλλά στη δυναμική που ανέπτυξαν οι λεγόμενες αντιμνημονιακές δυνάμεις έως τη στιγμή που επικράτησε η λογική και αντελήφθησαν όλοι το πραγματικό διακύβευμα της κρίσης.

Η χώρα δεν θα πάει, πάντως, μπροστά χωρίς σαρωτική ανασύνταξη του πολιτικού της προσωπικού και συστήματος. Το υπάρχον σύστημα φτάνει δυστυχώς στα όρια των πολιτικών του αντοχών και είναι επικίνδυνο να περιμένουμε πολλά από αυτό, ιδιαίτερα σε τόσο κρίσιμη στιγμή όπου η διακυβέρνηση της χώρας μοιάζει με «mission impossible». Η σημερινή Βουλή αποτελεί την τελευταία ίσως ευκαιρία του υπάρχοντος πολιτικού προσωπικού να δώσει λύσεις για τη διαχείριση της κρίσης. Για να δοθεί η επόμενη πολιτική μάχη μεταξύ φιλοευρωπαϊκών και μη δυνάμεων δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως οι πρώτες θα πρέπει να βασιστούν και στην ελπίδα, όχι μόνο στον φόβο. Πράγμα που σημαίνει, με απλά λόγια, πως θα χρειασθεί να ανασυνταχθούν ώστε να μπορούν να πείσουν ότι διαθέτουν τα πρόσωπα και τις δυνατότητες να κυβερνήσουν. Το μόνο βέβαιο, πάντως, πια στην ελληνική πολιτική σκηνή είναι ότι τίποτα δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο, απολύτως τίποτα!