Οι κίνδυνοι του «selective default»

Αντώνης Καρακούσης
Αρθρογράφος
Άρθρο του στην εφημερίδα "Το Βήμα on line" - 17/7/2011


Η έννοια της «επιλεκτικής χρεοκοπίας» (selective default) εισέβαλε δυναμικά στηζωή μας τις τελευταίες ημέρες. Και κατά τα φαινόμενα θα μας απασχολήσει έντονα τουλάχιστον στις επόμενες δύο εβδομάδες, αν- όπως εικάζεται- η Σύνοδος Κορυφής της προσεχούς Πέμπτης καταλήξει σε ένα σχήμα οργανωμένης αναδιάρθρωσης και απομείωσης του ελληνικού χρέους, σαφώς με συμμετοχή και των ιδιωτών, δηλαδή των τραπεζών και των ιδιωτών που κατέχουν ομόλογά μας.

Το μεγαλύτερο ρίσκο αυτής της διασωστικής επιχείρησης πηγάζει κυρίως από το πολύ πιθανό ενδεχόμενο να κηρυχθεί η χώρα από τους ξένους σε κατάσταση «επιλεκτικής χρεοκοπίας». Αρκετοί την αντιμετωπίζουν με σχετική άνεση και ορισμένοι με τη βεβαιότητα ότι δεν πρόκειται για κάτι συγκλονιστικό, αλλά διαχειρίσιμο.

Ωστόσο υπάρχουν ορισμένα στοιχεία και χαρακτηριστικά τα οποία θα έπρεπε να καθιστούν τους πάντες επιφυλακτικούς.

Κατ΄ αρχάς, η μετάπτωση σε ένα, έστω προσωρινό- ολίγων ημερών ή ολίγων εβδομάδων -, καθεστώς «επιλεκτικής χρεοκοπίας» θα ήταν αποτέλεσμα της μεταβολής των όρων, δηλαδή υποχρεώσεων, που διέπουν τίτλους (ομόλογα) του Ελληνικού Δημοσίου απέναντι σε πιστωτικά ιδρύματα και θεσμικούς επενδυτές του εξωτερικού ή του εσωτερικού. Για τους ειδικούς των αγορών και των οίκων αξιολόγησης, ακόμη και εκδήλωση διάθεσης μεταβολής των όρων (της διάρκειας, του επιτοκίου κτλ.) ενός ομολόγου δηλοί αδυναμία ή δυσκολία πληρωμών, η οποία αξιολογείται αναλόγως. Υπό αυτή την έννοια, η συζήτηση που διεξάγεται στην Ευρώπη για μια συμφωνία ρύθμισης του ελληνικού χρέους μέσω επαναγοράς, επιμήκυνσης, μείωσης του επιτοκίου ή «κουρέματος» των ελληνικών ομολόγων, δηλαδή με εθελούσια ή επιβεβλημένη εκ των συνθηκών συμμετοχή των ιδιωτών στο κόστος διάσωσης, δίνει το δικαίωμα σε έναν τρίτο να θεωρήσει ότι η χώρα βρίσκεται σε αδυναμία.

Από τη στιγμή που αυτό κριθεί, είναι στη διακριτική ευχέρεια του κάθε τρίτου να αξιολογήσει όπως νομίζει την κατάστασή μας. Επίσης, δεν έχει μεγάλη σημασία πώς θα ονομασθεί. Επιλεκτική ή μη, η χρεοκοπία είναι χρεοκοπία και δεν μπορεί παρά να έχει συνέπειες.

Ο κόσμος, τα διεθνή μίντια, οι διαχειριστές κεφαλαίων δεν θα κρατήσουν τον επιθετικό προσδιορισμό της χρεοκοπίας, αλλά αυτή καθαυτή τη χρεοκοπία.

Οση προσπάθεια και αν καταβληθεί προκειμένου να πέσει στα μαλακά, το κλίμα θα βαρύνει ακόμη περισσότερο, η χώρα θα πέσει πολύ χαμηλά, το οικονομικό και πολιτικό κόστος θα είναι μεγάλο.

Επίσης, αν η συμφωνία διάσωσης της Ελλάδας αξιολογηθεί ως «επιλεκτική χρεοκοπία», τότε οι τράπεζές μας θα χρειασθούν «πιστωτική ενίσχυση», δηλαδή δάνεια, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους προσωρινού αποκλεισμού τους από τις αγορές και από αυτήν ακόμη την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Είναι κρίσιμο λοιπόν να έχουν εξασφαλισθεί εκ των προτέρων.

Το χειρότερο ίσως είναι ότι πιθανώς ένα τέτοιο γεγονός να ενισχύσει τις υποβόσκουσες απόψεις στην Ευρώπη για εκδίωξη της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Δεν είναι λίγοι εκείνοι στην Ευρώπη που υποστηρίζουν ότι η χώρα μας δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στο εντόνως ανταγωνιστικό και δημοσιονομικά αυστηρό ευρωπαϊκό περιβάλλον και υποστηρίζουν ότι είναι καλύτερο τόσο για εκείνη όσο και για την ευρωζώνη να εξέλθει από αυτήν. Αυτό που μας σώζει βεβαίως είναι η διάχυση της κρίσης σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Ακόμη, είναι αμφισβητήσιμο το όφελος που μπορεί να προκύψει για τη χώρα. Κανένας αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να προσδιορίσει με ακρίβεια τα οφέλη της προετοιμαζόμενης συμφωνίας. Το πιθανότερο είναι πάντως ότι συνδυασμένα οι ρυθμίσεις δεν θα μειώσουν το ελληνικό δημόσιο χρέος πάνω από 40 δισ. ευρώ. Δεν είναι βεβαίως αμελητέα τέτοιου μεγέθους ενδεχόμενη μείωση του δημόσιου χρέους, αλλά είναι σκόπιμο να συνυπολογίσει κανείς τους πολιτικούς και οικονομικούς κλυδωνισμούς που μπορεί να προκαλέσει μια συμφωνία διάσωσης η οποία θα υποβιβάζει έστω προσωρινά- άγνωστο για πόσο- τη χώρα σε καθεστώς «επιλεκτικής χρεοκοπίας». Πράγμα που επιβάλλει τη διεκδίκηση όσο γίνεται μεγαλύτερης ρύθμισης του ελληνικού χρέους. Κάτι που μπορεί πραγματικά να αντισταθμίσει τα βάρη αυτού του ιδιότυπου καθεστώτος.